Storytelling (2001) και Γυναικείες Φαντασιώσεις - Fiction? (3ο Μέρος)
V. Ο Σκηνοθέτης
Ο Todd Solondz είναι μέρος μιας γενιάς σκηνοθετών (Larry Clark, Neil LaBute, Farrelly bros.) που στα μέσα των 90s όρισαν αυτό που ο ίδιος αποκαλεί sad comedy κι εγώ απλά (μοντέρνα) ηθογραφία. Mε εξαίρεση τους Farrelly του Rhode Island που είναι μια κατηγορία μόνοι τους, οι υπόλοιποι, "παιδιά" κι αυτοί της δυτικής ακτής και ειδικότερα της Νέας Υόρκης βρέθηκαν στη κορφή ενός κύματος που αγκαλιάστηκε από τους "αρτ" κύκλους, μισήθηκε από την.. άλλη ακτή (LA, Hollywood, πουριτανούς), άλλαξε πραγματικά τον αμερικάνικο ανεξάρτητο και τιμήθηκε τελικά από την αμερικάνικη ακαδημία στο πρόσωπο ενός.. άσχετου (Sam Mendes) που ανέλαβε να το ζαχαρώσει με το American Beauty (1999).
Συνεχίζοντας στο πολύ αμερικάνικο, μη ξεχνάτε ότι βρισκόμαστε στη "χρυσή" εποχή Clinton, με δημοφιλή πρόεδρο, δημοκρατικό προφίλ, καλπάζουσα οικονομία και.. αναίμακτους βομβαρδισμούς ανά την υφήλιο. Άρα, σύμφωνα με μια απλή (ή απλοϊκή) εξήγηση, η μόνη διέξοδος για άσκηση κριτικής είναι η μαύρη κωμωδία. Και αυτό ισχυρίστηκαν πολλοί.. κριτικοί προσπαθώντας να αναλύσουν το φαινόμενο. Όπως αποδείχτηκε όμως εκ των υστέρων, με τη τεράστια απήχηση του nu metal, τα προβλήματα της (λευκής νεανικής) αμερικάνικης suburbia ήταν υπαρκτά παρόλο που φάνταζαν.. ειρωνικά στις δεδομένες ιστορικές συνθήκες.
Έτσι προέκυψε κι ένας φαύλος κύκλος, με τους δημιουργούς να προσπαθούν να απαντήσουν στους κριτικούς, υποπίπτοντας σε λάθη και ακρότητες που αποξενώναν περισσότερους και φέρναν νέα κακοπροαίρετα σχόλια.
Ο Solondz θεωρήθηκε ο πιο ακραίος από όλους, κυρίως γιατί.. μίλαγε περισσότερο. Στη πραγματικότητα, ήταν ο πιο ήπιος, διεισδυτικός και.. ηθοκεντρικός (σε ντοστογεφσκικό βαθμό). Από τη πρώτη του κιόλας σημαντική ταινία (και μια από τις σημαντικότερες του '90) το Welcome To The Dollhouse (1995). Την ίδια χρονιά που ο Clark στο Kids (1995) βάζει ένα πιτσιρικά με AIDS να ξεπαρθενιάζει όσο περισσότερα κοριτσάκια μπορεί, o Solondz παρουσιάζει τους έρωτες και την απόγνωση μιας ασχημούλας πιτσιρίκας. Χωρίς να την αγιογραφεί.
Τρία χρόνια αργότερα, οι Korn έχουν κάνει την οργή ενάντια στη μηχανή (βλ. τη πολιτική "εξέγερση" των Rage Against The Machine) οργή ενάντια στη νιρβάνα, την υποκρισία και τη.. ρόδινη ζωή (Life is peachy), πρωτοπορούν στο δίκτυο με το KornTV και ετοιμάζονται να βγάλουν το Follow the Leader που θα καθορίσει το nu metal. Στο ίδιο μεσοδιάστημα, η Marvel έχει αποτύχει παταγωδώς αναθέτοντας στην Image (βλ. τους καλλιτέχνες που την είχαν εγκαταλείψει) να της αλλάξει το.. image των χαρακτήρων της, με έμφαση στο στυλ χωρίς ουσία. Και ψήνει τους Marvel Knights με σκοτεινές και τραχιές ιστορίες, που τελικά θα αναζωογονήσουν και την εταιρεία και τα κόμικ.
Στο "αρτ σίνεμα" ο LaBute έχει πάρει τη θέση του Solondz στα στόματα όλων (σαρώνοντας κι αυτός το Sundance και φτάνοντας μέχρι τη.. Θεσσαλονίκη), ασκώντας κριτική.. εκ των έσω στο σεξισμό με το (αριστουργηματικό) In The Company Of Men (1997). Και πρόκειται να συνεχίσει, διευρύνοντας τους στόχους του αλλά επιμένοντας πιο ενήλικα, στο Your Friends And Neighbors (1998) που.. ερμμμ.. δε το 'χω δει. Και στο box office οι Farrelly δε πιάνονται, τρέχοντας με τη Μαίρη.
Μέσα σ'όλα λοιπόν, ο Solondz εμπλέκεται, μπλέκεται και πάει στις Κάνες, με το Happiness (1998). Και δε μπορείς να πεις αν συμμορφώνεται με τις (κριτικές) υποδείξεις ή ειρωνεύεται το αλτμανοκοενικό "ιν" (στους indie κύκλους) στιλάκι (των παράλληλων ιστοριών και της αποστασιοποιημένης σάτιρας). Και δε μπορείς να πεις αν υιοθετεί ή ειρωνεύεται τη σκηνοθετική.. αδιαφορία του LaBute. Και δε μπορείς να πεις αν επιχειρεί να προσγειώσει ή να δώσει βαρύτητα στο χοντρό χιούμορ των Farrelly και τους σεξοκεντρικά βίαιους χαρακτήρες του Clark.
Μπορείς να πεις με σιγουριά ότι κάνει μια άνιση ταινία όπου ξεχωρίζει μόνο η εκπληκτική σκηνή (ανθολογίας πια) της αρχής και η ιστορία του παιδεραστή ψυχιάτρου. Μπορείς να πεις με σιγουριά ότι κάνει μια ταινία όπου λέει τόσα πολλά ώστε να καταλήξει να συμφωνούν και να διαφωνούν απόλυτα μαζί του μόνο αυτοί που δε τον καταλαβαίνουν (και νομίζουν ότι τον καταλαβαίνουν, see?). Μπορείς όμως να πεις με σιγουριά και ότι εξακολουθεί να νοιάζεται για όλους τους χαρακτήρες του και να αρνείται να τους κρίνει.
Στη συνέχεια.. εγώ πάω φαντάρος, η ακαδημία, όπως είπαμε, επιχειρεί να βάλει ταφόπλακα στο όλο θέμα με το κάτι- σαν- lifetime- achievement- award όσκαρ στον.. πρωτοεμφανιζόμενο Sam Mendes, o Nasdaq σκάει σα τη φούσκα των νέων τεχνολογιών, ο Bill Clinton ολοκληρώνει τη.. θητεία του και στη προεδρική εκλογή που ακολουθεί οι αμερικάνικες πολιτείες χωρίζονται για πρώτη φορά σε δυο.. ακτές (αν και θα περάσουν άλλα τέσσερα χρόνια μέχρι να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του χάσματος). Και ο Solondz ετοιμάζεται να προσπαθήσει να μείνει σχετικός, να επανέλθει σε φόρμα και να απαντήσει στους κριτικούς του με το Storytelling (2001).
Στο επόμενο μέρος: Storytelling - Fiction και Nonfiction.
(Ο Solondz έλεγε ότι δε μπορεί να κρίνει το Storytelling όποιος δεν έχει επαφή με το προηγούμενο έργο του. Και είχε δίκιο. Στο παραπάνω κειμενάκι προσπάθησα μόνο να ξύσω τα σημαντικότερα ώστε να είμαι κατανοητός στη συνέχεια. Μη μείνετε με κανένα τρόπο σε αυτά - i.e. ψάξτε το περισσότερο - αν θέλετε να 'χετε σφαιρικότερη αντίληψη).
Ο Todd Solondz είναι μέρος μιας γενιάς σκηνοθετών (Larry Clark, Neil LaBute, Farrelly bros.) που στα μέσα των 90s όρισαν αυτό που ο ίδιος αποκαλεί sad comedy κι εγώ απλά (μοντέρνα) ηθογραφία. Mε εξαίρεση τους Farrelly του Rhode Island που είναι μια κατηγορία μόνοι τους, οι υπόλοιποι, "παιδιά" κι αυτοί της δυτικής ακτής και ειδικότερα της Νέας Υόρκης βρέθηκαν στη κορφή ενός κύματος που αγκαλιάστηκε από τους "αρτ" κύκλους, μισήθηκε από την.. άλλη ακτή (LA, Hollywood, πουριτανούς), άλλαξε πραγματικά τον αμερικάνικο ανεξάρτητο και τιμήθηκε τελικά από την αμερικάνικη ακαδημία στο πρόσωπο ενός.. άσχετου (Sam Mendes) που ανέλαβε να το ζαχαρώσει με το American Beauty (1999).Συνεχίζοντας στο πολύ αμερικάνικο, μη ξεχνάτε ότι βρισκόμαστε στη "χρυσή" εποχή Clinton, με δημοφιλή πρόεδρο, δημοκρατικό προφίλ, καλπάζουσα οικονομία και.. αναίμακτους βομβαρδισμούς ανά την υφήλιο. Άρα, σύμφωνα με μια απλή (ή απλοϊκή) εξήγηση, η μόνη διέξοδος για άσκηση κριτικής είναι η μαύρη κωμωδία. Και αυτό ισχυρίστηκαν πολλοί.. κριτικοί προσπαθώντας να αναλύσουν το φαινόμενο. Όπως αποδείχτηκε όμως εκ των υστέρων, με τη τεράστια απήχηση του nu metal, τα προβλήματα της (λευκής νεανικής) αμερικάνικης suburbia ήταν υπαρκτά παρόλο που φάνταζαν.. ειρωνικά στις δεδομένες ιστορικές συνθήκες.
Έτσι προέκυψε κι ένας φαύλος κύκλος, με τους δημιουργούς να προσπαθούν να απαντήσουν στους κριτικούς, υποπίπτοντας σε λάθη και ακρότητες που αποξενώναν περισσότερους και φέρναν νέα κακοπροαίρετα σχόλια.
Ο Solondz θεωρήθηκε ο πιο ακραίος από όλους, κυρίως γιατί.. μίλαγε περισσότερο. Στη πραγματικότητα, ήταν ο πιο ήπιος, διεισδυτικός και.. ηθοκεντρικός (σε ντοστογεφσκικό βαθμό). Από τη πρώτη του κιόλας σημαντική ταινία (και μια από τις σημαντικότερες του '90) το Welcome To The Dollhouse (1995). Την ίδια χρονιά που ο Clark στο Kids (1995) βάζει ένα πιτσιρικά με AIDS να ξεπαρθενιάζει όσο περισσότερα κοριτσάκια μπορεί, o Solondz παρουσιάζει τους έρωτες και την απόγνωση μιας ασχημούλας πιτσιρίκας. Χωρίς να την αγιογραφεί.Τρία χρόνια αργότερα, οι Korn έχουν κάνει την οργή ενάντια στη μηχανή (βλ. τη πολιτική "εξέγερση" των Rage Against The Machine) οργή ενάντια στη νιρβάνα, την υποκρισία και τη.. ρόδινη ζωή (Life is peachy), πρωτοπορούν στο δίκτυο με το KornTV και ετοιμάζονται να βγάλουν το Follow the Leader που θα καθορίσει το nu metal. Στο ίδιο μεσοδιάστημα, η Marvel έχει αποτύχει παταγωδώς αναθέτοντας στην Image (βλ. τους καλλιτέχνες που την είχαν εγκαταλείψει) να της αλλάξει το.. image των χαρακτήρων της, με έμφαση στο στυλ χωρίς ουσία. Και ψήνει τους Marvel Knights με σκοτεινές και τραχιές ιστορίες, που τελικά θα αναζωογονήσουν και την εταιρεία και τα κόμικ.
Στο "αρτ σίνεμα" ο LaBute έχει πάρει τη θέση του Solondz στα στόματα όλων (σαρώνοντας κι αυτός το Sundance και φτάνοντας μέχρι τη.. Θεσσαλονίκη), ασκώντας κριτική.. εκ των έσω στο σεξισμό με το (αριστουργηματικό) In The Company Of Men (1997). Και πρόκειται να συνεχίσει, διευρύνοντας τους στόχους του αλλά επιμένοντας πιο ενήλικα, στο Your Friends And Neighbors (1998) που.. ερμμμ.. δε το 'χω δει. Και στο box office οι Farrelly δε πιάνονται, τρέχοντας με τη Μαίρη.
Μέσα σ'όλα λοιπόν, ο Solondz εμπλέκεται, μπλέκεται και πάει στις Κάνες, με το Happiness (1998). Και δε μπορείς να πεις αν συμμορφώνεται με τις (κριτικές) υποδείξεις ή ειρωνεύεται το αλτμανοκοενικό "ιν" (στους indie κύκλους) στιλάκι (των παράλληλων ιστοριών και της αποστασιοποιημένης σάτιρας). Και δε μπορείς να πεις αν υιοθετεί ή ειρωνεύεται τη σκηνοθετική.. αδιαφορία του LaBute. Και δε μπορείς να πεις αν επιχειρεί να προσγειώσει ή να δώσει βαρύτητα στο χοντρό χιούμορ των Farrelly και τους σεξοκεντρικά βίαιους χαρακτήρες του Clark.Μπορείς να πεις με σιγουριά ότι κάνει μια άνιση ταινία όπου ξεχωρίζει μόνο η εκπληκτική σκηνή (ανθολογίας πια) της αρχής και η ιστορία του παιδεραστή ψυχιάτρου. Μπορείς να πεις με σιγουριά ότι κάνει μια ταινία όπου λέει τόσα πολλά ώστε να καταλήξει να συμφωνούν και να διαφωνούν απόλυτα μαζί του μόνο αυτοί που δε τον καταλαβαίνουν (και νομίζουν ότι τον καταλαβαίνουν, see?). Μπορείς όμως να πεις με σιγουριά και ότι εξακολουθεί να νοιάζεται για όλους τους χαρακτήρες του και να αρνείται να τους κρίνει.
Στη συνέχεια.. εγώ πάω φαντάρος, η ακαδημία, όπως είπαμε, επιχειρεί να βάλει ταφόπλακα στο όλο θέμα με το κάτι- σαν- lifetime- achievement- award όσκαρ στον.. πρωτοεμφανιζόμενο Sam Mendes, o Nasdaq σκάει σα τη φούσκα των νέων τεχνολογιών, ο Bill Clinton ολοκληρώνει τη.. θητεία του και στη προεδρική εκλογή που ακολουθεί οι αμερικάνικες πολιτείες χωρίζονται για πρώτη φορά σε δυο.. ακτές (αν και θα περάσουν άλλα τέσσερα χρόνια μέχρι να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του χάσματος). Και ο Solondz ετοιμάζεται να προσπαθήσει να μείνει σχετικός, να επανέλθει σε φόρμα και να απαντήσει στους κριτικούς του με το Storytelling (2001).
Στο επόμενο μέρος: Storytelling - Fiction και Nonfiction.
(Ο Solondz έλεγε ότι δε μπορεί να κρίνει το Storytelling όποιος δεν έχει επαφή με το προηγούμενο έργο του. Και είχε δίκιο. Στο παραπάνω κειμενάκι προσπάθησα μόνο να ξύσω τα σημαντικότερα ώστε να είμαι κατανοητός στη συνέχεια. Μη μείνετε με κανένα τρόπο σε αυτά - i.e. ψάξτε το περισσότερο - αν θέλετε να 'χετε σφαιρικότερη αντίληψη).