A Scanner Darkly (2006)

Ο 46χρονος Richard Linklater έχοντας στις πλάτες του πάνω από 15 χρόνια ενεργής καριέρας, 1-2 καλλιτεχνικές επιτυχίες (Before Sunrise, Before Sunset), 1-2 επιτυχίες στο box office (The School of Rock, Bad News Bears) και 1-2 cult φιλμάκια (Tape, Dazed and Confused), αποφάσισε να κάνει μία μίξη όλων των παραπάνω και να αλλάξει κατεύθυνση στις σκηνοθετικές του επιλογές, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον του στα κοινωνικά προβλήματα –την fast food λογική με το Fast Food Nation (2006) και τα ναρκωτικά με το A Scanner Darkly (2006).
Για το τελευταίο, πήρε στα χέρια του ένα από τα καλύτερα δείγματα γραφής του Philip K. Dick, τη δημοφιλέστερη sci-fi νουβέλα των 70’s, της εποχής δηλαδή που ο ίδιος περνούσε τις μέρες του καταπίνοντας όποιο ναρκωτικό κυκλοφορούσε στην αγορά. Σε αυτό το άκρως αυτοβιογραφικό υπόβαθρο ο Dick είχε στήσει τους ήρωες του στο –τότε- μακρινό 1994 και ανέλυε ουσιαστικά την ζωή ενός junkie, περιγράφοντας όμως την κοινωνική απομόνωση με τρόπο πρωτόγνωρο για το νιχιλιστικό παρελθόν του αυτοκαταστροφικού συγγραφέα. Ο σκηνοθέτης, σε μία θαρραλέα κίνηση, πλαισίωσε το πρωταγωνιστικό ζεύγος (Keanu Reeves, Winona Ryder) με δύο πρώην ναρκομανείς star (Robert Downey Jr., Woody Harrelson) και ξεκλείδωσε απ' το συρτάρι του την rotoscope animation τεχνική, που είχε χρησιμοποιήσει για πρώτη φορά στο Waking Life (2001), με ποικίλες αντιδράσεις. Αυτή η τεχνική όμως είναι πιθανώς η καταλληλότερη για να αποδώσει το ψυχεδελικό σύμπαν του Dick και τα day dreams των χαρακτήρων του. Σε αυτόν τον τομέα ο Linklater και η ομάδα του τα καταφέρνουν μια χαρά. Ο χαρακτηριστικός τρόπος της μετέπειτα επεξεργασίας των γυρισμένων κομματιών από έναν υπολογιστή του δίνει τη δυνατότητα να «παίξει» όσο θέλει με τις σκηνές και το σενάριο, εύκολα αλλά -κυριότερα- ανέξοδα.

Καλές οι high σκηνές και το να μην χρειάζεται να ανησυχείς για τον φωτισμό (διορθώνεται κατόπιν εορτής με μερικά clicks), όμως ο Linklater θα έπρεπε να είχε δώσει την ίδια σημασία –-και σεβασμό ίσως-– και στο σενάριο. Ο συγγραφέας κατάφερε να μεταπηδά μαεστρικά από τα προσωπικά προβλήματα εθισμού των ηρώων του στα ηθικά προβλήματα της περιθωριοποίησης που θέτει η κοινωνία, ο σκηνοθέτης όμως (εδώ και σε χρέη σεναριογράφου) αδυνατεί να ακολουθήσει. Προσπαθώντας να δημιουργήσει τροφή για σκέψη, παραγεμίζει το σενάριό του με άχρηστα κομμάτια στα όρια του βαρετού, και με gags εκτός χρόνου. Η ουσία χάνεται πιο γρήγορα και από την όρεξή μας για τη συνέχεια, με αποτέλεσμα τα τελευταία 10 λεπτά να είναι βεβιασμένα και να περιέχουν αυτό που θα μπορούσε να έχει δείξει τουλάχιστον μισή ώρα νωρίτερα. Και το χειρότερο μάλλον είναι ότι καταφέρνει να εξουδετερώσει το δυνατό χαρτί των βιβλίων του Dick, το γνωστό πια whodunit -που έχει πάντα την ίδια απάντηση-, στα πλαίσια των θεωριών συνωμοσίας που εμφανίζονται σε όλα τα δημιουργήματά του.