Jules Dassin: In Memoriam
Τον αγαπημένο του Joe και την πολυαγαπημένη του Μελίνα ακολούθησε για τελευταία φορά απόψε, Δευτέρα, ο μαέστρος του film noir και πιο αψήφιστα ανυπόταχτος στις μαύρες λίστες του Hollywood, Jules Dassin. Aναχώρησε από το νοσοκομείο "Υγεία" στο οποίο νοσηλεύονταν τις τελευταίες εβδομάδες.
Τον μεγάλο πολίτη του κόσμου (και όχι μόνο γεωγραφικά), που δεν έπαψε ποτέ να αισθάνεται Αμερικανός και χρίστηκε ντόπιος πρώτης γενιάς από τους Έλληνες, αποχαιρετά ο Γιώργος Ζερβόπουλος.
Τον μεγάλο πολίτη του κόσμου (και όχι μόνο γεωγραφικά), που δεν έπαψε ποτέ να αισθάνεται Αμερικανός και χρίστηκε ντόπιος πρώτης γενιάς από τους Έλληνες, αποχαιρετά ο Γιώργος Ζερβόπουλος.
Δεν χρειάζεται να προσπαθήσω πολύ για να φέρω την εικόνα στο νου. Τον βλέπω σκυθρωπό, να βαδίζει με βήμα βιαστικό τους σκοτεινούς διαδρόμους του μεγάρου, όπου πριν από λίγο πέρασε το μαρτύριο της Ιεράς Εξέτασης, για να αποφύγει τα φλας των ρεπόρτερ, αλλά και τους μύδρους που συνεχίζει να εξαπολύει πάνω του από τα έδρανα ο τιμητής της pax americana. Στο μυαλό του Jules Dassin, ακόμη περιστρέφεται το "όχι" που ψέλλισε στην πρόκληση της διαβόητης Επιτροπής Αντιαμερικανικών Ενεργειών να καρφώσει συναδέλφους του σαν κομμουνιστές, προκειμένου να ξεφύγει της ευθείας βολής που του έριξε ο κουκουλοφόρος Dmytryk, μέλος κι αυτός της συντροφιάς του Kazan. Το μπαλάκι που μόλις κτύπησε και ισορροπεί πάνω στο φιλέ, μοιάζει να επιλέγει να πέσει στην μεριά του. Match point, για έναν τόσο χαρισματικό και ελπιδοφόρο κινηματογραφιστή?
Μετά από δέκα χρόνια σκληρής δουλειάς στα χολιγουντιανά πλατό, έχοντας παρουσιάσει δείγματα της αξίας του στους ασπρόμαυρους Δήμιους των Κολασμένων (1947) και στην Γυμνή Πόλη (1948), πρέπει πλέον να φύγει μακριά, να περάσει τον Ατλαντικό για να γλιτώσει από την βαριά σκιά της μαύρης λίστας. Όλα φαντάζουν δυσοίωνα, μέχρι που η μοίρα θα αποφασίσει να παίξει μαζί του ένα υπέροχο παιχνίδι. Την ώρα που το noir στην πατρίδα του πνέει τα λοίσθια σαν είδος, θα βρει στην Ευρώπη πρόσφορο έδαφος για να αναπτύξει τις ιδέες του. Η Νύχτα και η Πόλη (1950) παρόλη την αρχικά μέτρια υποδοχή της θα εξελιχθεί σε κερδισμένο στοίχημα για τον εξόριστο Jules, ενώ η συνέχεια θα είναι ακόμη θεαματικότερη. To Ριφιφί (1955) θα εξελιχθεί –-εκτός από σεμινάριο για τους καλούς λωποδύτες-– σε έναν πραγματικό θρίαμβο. Και τα καλύτερα δεν είχαν ακόμη έλθει...
Την Μελίνα την γνώρισε στα γυρίσματα του Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται / Celui Qui Doit Mourir (1957). Με μια τόσο δυναμική γυναίκα στο πλάι του, ο Dassin θα φτάσει στο απόγειο της δημιουργικότητας του με το Ποτέ την Κυριακή (1960), το φιλμ που υψώνεται σαν γαλανόλευκη σημαία στις συνειδήσεις των Ελλήνων θεατών. Το αέρινο βάδισμα της Μερκούρη, τα χοροπηδητά του ερωτευμένου Γιάνκη, το μαντολίνο του Χατζιδάκι, ο Πειραιάς... Μαζί με την Μελίνα θα κάνει ακόμη δύο ταινίες, την πανευρωπαϊκή Φαίδρα (1962) και το διεθνές Τοπκαπί (1964), πριν φύγουν παρέα στο Παρίσι για να ταχθούν στον αντιδικτατορικό αγώνα. Μάχες δεν σταμάτησαν ποτέ να δίνουν παρέα, μέχρι που εκείνη έφυγε μακριά του, τον Μάρτη του '94. Σήμερα, ο Πυγμαλίωνας του Never On Sunday, αποχαιρετώντας σε ηλικία 97 ετών τα εγκόσμια, ξεκίνησε το μακρύ δρόμο για να βρεθεί και πάλι στην αγκαλιά της αγαπημένης του Ίλια.
