Waltz with Bashir (2008)

Ισραηλινός σαραντάρης σκηνοθέτης ταξιδεύει σε κακό τριπάκι στα 19 του, στο 1982, στην πρώτη εισβολή της χώρας του στο Λίβανο και μέχρι την αυγή που οι πρώτοι ξένοι δημοσιογράφοι αντίκρισαν το αποτέλεσμα 48 ωρών σφαγής Παλαιστινίων από Φαλαγγίτες στα προσφυγικά της Σάμπρα και Σατίλα.Αν η αμερικάνικη Ακαδημία δεν είχε αλλάξει τους κανόνες της φέτος και η Sony δεν είχε προτιμήσει πρεμιέρα στο φεστιβάλ της Νέας Υόρκης από το να τους σεβαστεί, το Βαλς με τον Μπασίρ (2008) θα ήταν υποψήφιο και για Oscar® ντοκιμαντέρ, πέρα από τις κατηγορίες κινούμενου και ξενόγλωσσου στις οποίες έχει ουσιαστικά κλείσει θέση από τον Μάη και τις Κάνες. Αλλά σα πραγματικά επιβλητικό κινηματογραφικό επίτευγμα, είναι μια κατηγορία μόνο του, πέρα από τη σπάνια του κινούμενου ντοκιμαντέρ που φέρνει στις αίθουσες.

Κάτι σα σχήμα οξύμωρο, σα περιγραφή νέας δουλειάς του Morgan Spurlock στη τάση που θέλει τις ταινίες μαρτυρίας πιο κατασκευασμένες και από telemarketing, η κατηγορία γίνεται από τον Ari Folman ιδανικό μέσο για να σε μεταφέρει στον κόσμο της μνήμης, κόσμο που λίγο απέχει από αυτόν των ονείρων και των παραισθήσεων, ειδικά όταν έχει να χειριστεί τραυματικές εμπειρίες. Κόσμο στον οποίο το φιλμ σε βυθίζει στην αρχή (με μια αγέλη μπάσταρδων που γρυλίζουν αχαλίνωτα στο κατόπι σου) και εγκαταλείπει στο τέλος, σε σκηνές σχεδιασμένα αξέχαστες, για να σε κρατήσουν να κολυμπάς στη διάρκεια, και να κρατήσουν τη διάρκεια στο μυαλό σου, σα δικιά σου πια εμπειρία. Συγγενεύοντας περισσότερο με την Αποκάλυψη Τώρα (1979) παρά με οτιδήποτε άλλο, ο σκηνοθέτης ενδιάφερεται για τον πόλεμο σα προσωπική κόλαση, αναγνωρίζει ότι ούτε ο Coppola, ούτε ο Kubrick, ούτε ο Stone (με τη ξώφαλτση πραγματική συμμετοχή), κανένας δε κατάφερε να σιγουρέψει, παρόλο που όλοι το πίστευαν, πως το Βιετνάμ δε θα επαναλαμβάνονταν (αντίθετα στη συνέχεια οι Αμερικάνοι απλά αρνήθηκαν πεισματικά να παρακολουθήσουν οτιδήποτε έμοιαζε να ακουμπάει την εισβολή στο Ιράκ). Και ξεκαθαρισμένα (αναφέροντας και συγκεκριμένες μελέτες στη διάρκεια) υπουλιάρικα, ντυμένες αποκαθαρτικό ταξίδι αναζήτησης, ωμές, γελοίες και σουρεαλιστικές όπως τις ξεθάβει, σου καρφώνει στο υποσυνείδητο αναμνήσεις δικές του και των φίλων του, μπας και σου καρφωθεί πως δε τα αποφεύγεις όλα αλλάζοντας κανάλι.

Τέσσερα χρόνια στο στήσιμο, χρησιμοποιώντας τις αυθεντικές μαρτυρίες (ή ακριβή αναπαράσταση σε κάποιες περιπτώσεις), OMD και PIL, Bach και Chopin, κι ένα στοιχειωτικό σκορ από τον Max Richter, ξανανακαλύπτοντας αγνωστικιστικά το 2D animation σε μια χώρα με ανύπαρκτη σχετική παράδοση, και επινοώντας ένα σωρό τεχνικές σε φτηνά εργαλεία για να μιμηθεί graphic novel ευρωπαϊκού στιλ (τεχνικές που παρεμπιπτόντως έχουν τόση σχέση με rotoscoping και ότι άλλο διάβασες, όση και ο Bashir Gemayel με το Kung Fu Panda), utterly utterly brilliant, το Βαλς δε δικαιολογεί, ίσα ίσα, ούτε Χριστιανούς χασάπηδες ούτε Εβραίους συνοδοιπόρους, καλωσορίζοντας τη συλλογική μνήμη στους εφιάλτες της.