Τα κάδρα του Scorsese σπίτι σου

---

Την ώρα που ο Robert De Niro ετοιμάζεται να κόψει την κορδέλα του κόκκινου χαλιού που θα οδηγήσει το who is who μερικών απ’ τους σημαντικότερους σύγχρονους δημιουργούς στην αίθουσα του μεγαλύτερου κινηματογραφικού φεστιβάλ του πλανήτη σινεμά, εσύ ετοιμάσου να υποδεχτείς τον σκηνοθέτη που τον είχε κάνει μάγκα χαρίζοντάς του τους σημαντικότερους ρόλους της καριέρας του πριν από μερικές δεκαετίες, με ένα τρίπτυχο ταινιών του Martin Scorsese που στο δρόμο του για τα DVDάδικα, πέρασε έξω απ’ την πόρτα των Μαζών και καταφέραμε να σου αρπάξουμε μερικά αντίτυπα για να ζητήσεις να κερδίσεις.

Δεν χρειάζεται να το διαβάσεις πουθενά, ελπίζω, για να πειστείς ότι ο Scorsese είναι ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους που έπιασαν ποτέ κάμερα, κι ούτε χρειάζεται να σου πει κανένας ότι τεράστιο κομμάτι της ικανότητάς του να κάνει τέχνη για τα χρονικά, το χρωστάει στην ικανότητά του να διαβάζει τα χρονικά της τέχνης και να τα βάζει στο σινεμά του. Πάρε για παράδειγμα την πρώτη ταινία της κασετίνας, το The Last Temptation of Christ (1988). Μεταφορά της ομότιτλης νουβέλας του Νίκου Καζαντζάκη, την οποία ο Scorsese ήθελε να δει σε ταινία από παιδί, η εξανθρωπισμένη εκδοχή της ζωής του Μεσσία βασίστηκε στο θάρρος του Καζαντζάκη να πάρει τις παραμυθένιες διηγήσεις της Καινής Διαθήκης για τον σούπερ σταρ της και να τις αντιμετωπίσει με ακραιφνή ρεαλισμό, στήνοντας μια ιστορία που προκάλεσε θυελλώδεις αντιδράσεις κι απαγορεύσεις τόσο στη λογοτεχνική, όσο και στην κινηματογραφική μορφή της, όταν την μετέγραψε σε σενάριο ο Paul Schrader. Πατώντας στο δρόμο του Καζαντζάκη, ο Scorsese αποκαθήλωσε τον Ιησού Χριστό από το ρομαντικά εκκλησιαστικά εικονίσματα και τον μετέτρεψε σε πραγματική θρησκευτική φιγούρα, δίνοντάς του τη σάρκα και τα οστά που τον κρατούσαν γειωμένο στο χώμα των ανθρώπων που είχε έρθει να σώσει, πριν του επιτρέψει να αναληφθεί στους ουρανούς της προγραμματισμένης του θυσίας.

Στο Cape Fear (1991), remake της ομότιτλης ταινίας του ’62, ο Scorsese δεν φρέσκαρε απλώς τη μεταφορά του βιβλίου The Executioners του John MacDonald από τον J Lee Thompson, αλλά εμβάθυνε στο αρχικό σενάριο του James R Webb, κι εκμεταλλεύτηκε την αυξημένη ανεκτικότητα της εποχής σε σύγκριση με τους λογοκριτικούς μηχανισμούς που είχαν κατασφάξει την ταινία το ’62, για να αναδείξει τις σκοτεινότερες των αποχρώσεων τρόμου που έκρυβε η ιστορία του βιαστή που είχε βαλθεί να κάνει κόλαση τη ζωή του παλιού του δικηγόρου. Υπέγραψε έτσι ένα ψυχολογικό θρίλερ σε νουάρ άξονα, πιστό στις θεματικές εμμονές του για την αναζήτηση του θεού μέσα στον άνθρωπο, εξερευνώντας τον κίνδυνο που διατρέχει ο ψυχισμός όταν νομίσει ότι τα δυο αυτά συστατικά ταυτίζονται. Κι ενώ έκανε πραγματικά δική του μια ιστορία που δεν ξεφεύγει και πολύ από την πρωτότυπη, δεν αμέλησε να αποτίσει τον φόρο τιμής του στην έμπνευσή του, βάζοντας το πρωταγωνιστικό τρίο της αρχικής ταινίας να κάνει τα cameo του ανάμεσα σε μια θηριώδη ερμηνευτική σύγκρουση, που αποθεώνει την επιμονής του Scorsese σε συγκεκριμένους πρωταγωνιστές, γράφοντας στα trivia τις πολύμηνες δίαιτες κι ασκήσεις που κατάφεραν να κάνουν τον De Niro να μοιάζει γίγαντας μπροστά στον Nick Nolte, παρά το μισό κεφάλι που του ρίχνει ο δεύτερος.

Με το Casino (1995), βέβαια, ο Scorsese έχει φτάσει πλέον στο επίπεδο να μπορεί να κάνει αναφορές ακόμα και στον εαυτό του χωρίς να τρέχει τίποτα. Επαναλαμβάνοντας τη συνεργασία του στο σενάριο με τον Nicholas Pileggi, του οποίου το βιβλίο Wiseguys είχαν μαζί μετατρέψει στο άφταστο Goodfellas (1990), οι δυο τους πήραν το follow-up που εμπνεύστηκε ο Pileggi από αληθινά περιστατικά, και το έστησαν περίπου σαν spin-off της προηγούμενής τους ταινίας. Χρησιμοποιώντας τους δυο παράπλευρους πρωταγωνιστές της ιστορίας για την άνοδο της οικογένειας Luchetti στην κορυφή του υποκόσμου απ’ τα ‘50s ως τις αρχές των ‘80s, Scorsese και Pileggi στήνουν μια επική διαδρομή προς το απόγειο της δόξας, αλλά και την κατρακύλα που κρύβεται πίσω από την κορυφή, εμπνευσμένοι απ’ τη ζωή του Frank Rosenthal, μνημειώδους μορφής της Μαφίας στους υπέρλαμπρους δρόμους του Las Vegas. Με τον Robert DeNiro και τον Joe Pesci κουρδισμένους ήδη απ’ τους μήνες αυτοσχεδιασμών του Goodfellas, ο Scorsese δίνει ρεσιτάλ σκηνοθετικής άνεσης, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον του στην ακρίβεια της αναπαράστασης μιας εποχής που κινηματογραφικά έχει συνδεθεί άρρηκτα με το δικό του όραμα, και κλείνει με ετούτη την ταινία τον κύκλο του οργανωμένου εγκλήματος που είχε ανοίξει δυόμιση δεκαετίες πριν, πάλι με τον De Niro μπροστά απ' την κάμερά του, όταν ξεκινούσε την καριέρα του με το Mean Streets.

---