Der Baader Meinhof Komplex (2008)

Η άνοδος και η αρχή της πτώσης της γερμανικής Ερυθράς Ταξιαρχίας.Όπως η περσινή πρόταση της Γερμανίας για τα ξενόγλωσσα Όσκαρ (οι βραβευθέντες Παραχαράκτες (2007)), έτσι και η φετινή, ζωγραφίζει πορτραίτο Γερμανών με καλές προθέσεις και κολάσιμες μεθόδους, αυτή τη φορά όμως σε πολύ πιο φιλόδοξες, ριψοκίνδυνες, εύκολα ταυτοποιήσιμες με την πραγματικότητα, επικές διαστάσεις. Με μια συγκλονιστική σεκάνς μακελάρηδων αστυνομικών ενάντια σε ειρηνικούς διαδηλωτές, πολύ κοντά στους τίτλους αρχής, που ενδυναμώνεται απ’ την αντίθεσή της με την ειδυλλιακή ειρηνικότητα της παραθερίζουσας μπουρζουαζίας και παθητικά αντιδραστικής ιντελιγκέντσιας που προηγείται, ο Uli Edel, με το βαρβάτο τηλεοπτικό παρελθόν, κάνει ξεκάθαρες από πολύ νωρίς τις προθέσεις του για ντεγκλαμουριζέ απεικόνιση της σικ βίας της εποχής (που ο Mick Jagger είχε χαρακτηρίσει καβλωτική στην εκδήλωση της στην αντιπολεμική διαμαρτυρία στο Chicago, για παράδειγμα) και παραθέτοντας σαφώς τις απαρχές της, στήνει το μεθοδικό οδοιπορικό του στην περίοδο της μετάλλαξης του γερμανικού οικονομικού θαύματος των αρχών των ‘60s, στο γερμανικό πολιτικό εφιάλτη των μέσων του 60 και τελών του 70.

Βασισμένος στο βιβλίο του Stefan Aust που υπηρέτησε στην όλη ιστορία βασικά ως o εραστής της Ulrike Meinhof (ο οποίος σε διάφορα σημεία προσπάθησε ανεπιτυχώς να την επαναφέρει στην αποστασιοποιημένη θεώρηση του κινήματος των Baader – Ensslin, ως αντιφατική απόπειρα επιβολής ουτοπικής κοινωνίας μέσω τυχαίων επιθέσεων αποκρουστικής βίας, μέχρι να στιγματιστεί ως προδότης και εν δυνάμει στόχος της Ερυθράς Ταξιαρχίας και να φυγαδευτεί από Παλαιστίνιους αντάρτες), ο Edel μοιράζει τις δυόμιση ώρες της ταινίας του κυρίως σε στιγμές-κλειδιά της νοοτροπίας του κινήματος και των μεταλλάξεων / μετεξελίξεών της, και υπογραμμίζει κατά διαστήματα την επικαιρότητα της ιστορίας αλλά και τις διαφορές των συνθηκών σήμερα και τότε, πηγαίνοντάς σε πίσω σε παλιές, καλές, γεμάτες ενδιαφέρον εποχές (όπως ερμηνεύεται η έκφραση στο γνωστό κινέζικο ρητό), τότε που οι άνθρωποι είχαν, όχι μόνο ιδανικά να υπερασπιστούν, αλλά και χρόνο και δύναμη πνεύματος να το κάνουν απ’ τη μια, και απ’ την άλλη, ένα πολιτικό σύστημα αρκετά δύσκαμπτο ώστε να μην αφομοιώνει κι εκφυλίζει τις αντιδράσεις, διαστρεβλώνοντας κι εμπορευματοποιώντας τες, ή τουλάχιστον όχι με την ευχέρεια που το κάνει σήμερα.

Αναπόφευκτα πάντως, αν και συναρπαστικό μάθημα νεότερης ευρωπαϊκής ιστορίας σε άψογο τεχνικά περιτύλιγμα έντονου πολιτικού θρίλερ, προσπαθώντας να χωρέσει ένα τόσο μεγάλο και πυκνό χρονικό, σε διάρκεια ταινίας, αφήνει εκτός εστίασης πράγματα που θα άξιζαν ταινιών από μόνα τους, συμπεριλαμβάνομένων της εφαρμογής της τακτικής του αντάρτικου του Che Guevara σε συνθήκες πόλης, όπως καταγράφηκε εκείνη την εποχή στο Minimanual of Urban Warfare απ’ τον Carlos Marighella λόγου χάρη και το οποίο ξεκινώντας απ' το RFA, λειτούργησε ως βίβλος επιχειρήσεων σε αντίστοιχες φράξιες σε όλο τον πλανήτη, ή του εναγκαλισμού των δράσεων της Ταξιαρχίας απ’ τη γερμανική κοινωνία, ιδέες που περνάνε σε βιαστικά μοντάζ. Οι μεταστροφές του χαρακτήρα της Meinhof κατά τη διάρκειά της φυλάκισής της, μεταπίπτουν σε μελοδραματίζοντα κλισέ, χαμένα στη θολωμένη νοητική κατάσταση που εισάγεται ο χαρακτήρας, και το σημαντικότερο, η διαφοροποίηση της Ερυθράς Ταξιαρχίας απ’ τις άλλες επαναστατικές οργανώσεις της εποχής, ως σε σημαντικό βαθμό γέννημα του πρόσφατου φασιστικού παρελθόντος της χώρας και το οποίο οι επαναστάτες έβλεπαν να ξαναγεννιέται στην καπιταλιστική καταπίεση της κοινωνίας, είναι μια άποψη πρακτικά απούσα ολοκληρωτικά, στοιχείο που προβληματίζει περισσότερο απ’ την κατά κύριο λόγο επεισοδιακή δομή του δεύτερου μισού της ταινίας, αλλά και απ’ το απότομο φινάλε, που προσπαθεί να εκβιάσει σκέψεις κι αναζητήσεις απ’ τον θεατή όταν θα φύγει απ’ την αίθουσα, αλλά υπονοεί επικίνδυνα ότι οι επανάσταση έκλεισε τον κύκλο της με το θάνατο των εμπνευστών της --ενώ στην πραγματικότητα, οι στόχοι του κινήματος είχαν χαθεί αρκετά πριν τη φυλάκιση της πρώτης ηγεσίας, όταν η οργάνωσή τους άρχισε να διευρύνεται γύρω τους από όχι ιδιαίτερα αποφασισμένους ή συνειδητοποιημένους νεαρούς, που έβλεπαν τους ηγέτες τους ως rock stars και μετέτρεπαν την τρομοκρατία σε αυτοσκοπό, ενώ οι παραστρατημένες μέθοδοι της δεύτερης και τρίτης γενιάς της Ερυθράς Ταξιαρχίας, διήρκεσαν αρκετά μετά τους πρώτους θανάτους αθώων στο βομβαρδισμό του δεξιού εκδοτικού ομίλου Springer, ή το φιάσκο στη Σομαλία με την αδρανοποίηση της αεροπειρατείας της πτήσης της Lufthansa.