Milk (2008)

Openly gay ακτιβιστής εκλέγεται Δημοτικός Σύμβουλος στο San Francisco. Και δολοφονείται μαζί με το Δήμαρχο της πόλης. Στ' αλήθεια. Και πριν από 30 χρόνια, όχι σήμερα...Με μια πρώτη ματιά, οτιδήποτε θα δεις πάνω στο Milk (2008) του Gus Van Sant φέρει την ταμπέλα "gay". Ενίοτε, μπορεί να σου αλλάζει και πλευρό, για να σου μοστράρει ένα φαρδύ, πλατύ "proud". Αν, όμως, πλησιάσεις για ν' ακούσεις τα λόγια κάτω από τη συνθηματολογία της ντουντούκας και τα στερεότυπα του όχλου, θα βρεις πως η λέξη κλειδί τούτης της ταινίας ξεπερνά την όποια αντίληψη ή τοποθέτηση πάνω στο θέμα σεξουαλικότητα. Το Milk ισορροπεί ιδανικά στο άκουσμα της λέξης "hope". Γιατί ο σκοπός του είναι να διδάξει ένα ενιαίο κοινωνικό μήνυμα, δίχως σύνορα "διαφορετικότητας". Γιατί η ελπίδα δε μπορεί να είναι προνόμιο κανενός "άλλου" μέσα στο ίδιο κοινωνικό σύνολο...

Το Milk, παραδόξως, δεν είναι μια "gay" ταινία. Γι' αυτό και δεν έγινε ο "μπροστάρης" καμίας αντίστοιχης με το Brokeback Mountain (2005) καμπάνιας στις ΗΠΑ, ούτε και αγκαλιάστηκε ως φαινόμενο που θ' άνοιγε τα μάτια του λαουτζίκου. Χρησιμοποιώντας τα λόγια του Harvey Milk ("You gotta give 'em hope"), ο Van Sant δε στοχεύει σε μια στρατευμένη σεξουαλική "απόκλιση" αλλά σε θεατές που βλέπουν τους πάντες γύρω τους ως ίσους, σε ανθρώπους που μπορούν ν' αντιληφθούν πως η πολιτική πρέπει να συγχωνεύεται με τη διπλωματία και σε μετέπειτα νικητές που θα παλέψουν για ακόμη περισσότερα δικαιώματα προς τον πολίτη μέσα από τα γρανάζια της εξουσίας. Με αυτό το σκεπτικό, ο Milk εξελίχθηκε από "ξεφώνημα" ακτιβιστή της διπλανής πόρτας σε κουστουμαρισμένο Δημοτικό Σύμβουλο με λέγειν που έκανε απίστευτο γκελ στα media, τα οποία του επέτρεψαν ν' ακουστεί σε Πολιτείες της Αμερικής όπου η λέξη "gay" μεταφραζόταν σε εξοστρακισμό ή αυτοχειρία. Γι' αυτό και το τέλος του ήταν τόσο άδοξο. Διότι την Αμερική την ευλογεί πάντοτε ο Θεός, ξέρεις. Και το χέρι του Θεού μονάχα με βία και τρόμο απαντά για να πολεμήσει εκείνους που επιδιώκουν να φέρουν την αλλαγή.

Σα μια παρένθεση, θα έλεγα πως το timing της εξόδου του Milk με την εκλογή του Obama στις ΗΠΑ μας υποχρεώνει να δούμε τους παραλληλισμούς στο τότε και στο σήμερα, να παρατηρήσουμε τη διαχρονικότητα του ελπιδοφόρου μηνύματος που ο λαός κατάφερε να μετατρέψει σε δύναμη εξουσίας (στο μέγιστο βαθμό εδώ) και να ευχηθούμε πως το déjà vu σταματά χωρίς όπλα κι αιματοκύλισμα...

Speak of the devil, αυτή την αίσθηση του "κάπου το 'χω ξαναζήσει αυτό" θα τη μαρτυρήσουν οι πλέον ελάχιστοι οι οποίοι τυγχάνει να έχουν δει το ντοκιμαντέρ The Times of Harvey Milk (1984) του Rob Epstein, βραβευμένο με Όσκαρ στην κατηγορία του. Φοβούμαι πως δίχως την ύπαρξη εκείνου, το Milk του Van Sant δεν θα ήταν τόσο μεστό, καλοσχεδιασμένο, αναλυτικό, θαρραλέο στην αφήγησή του και ρυθμισμένο να εκρήγνυται σε συνειδήσεις ανθρώπων που λογαριάζουν πέρα από πολιτικές, φύλα, χρώματα ή ταμπέλες. Τη δύναμη εκείνου του ντοκιμαντέρ μεταφέρει ατόφια στο πανί σα fiction δράμα που πάει το mainstream σινεμά ακόμη πιο μπροστά ο ίδιος δημιουργός που πριν από μερικά χρόνια πολεμούσε τη φόρμα σαν το διάολο (ενθυμήσου λυπηρά φαινόμενα όπως το Gerry (2002))! Θέλω να τον κατηγορήσω για "κλεψιά"; Οι ένορκοι δεν πρόκειται να πειστούν, μπροστά στο επίτευγμα του Van Sant να σε κάνει να "σπας" από συναίσθημα, ακόμη και μέχρι δακρύων, καθώς μια πένθιμη πομπή χιλιάδων ανθρώπων θα πλημμυρίζει τους δρόμους του -- όποιου -- San Francisco. Τότε, σήμερα, αύριο, όποτε... Χωρίς να αποτίνει στεφάνι ή να ταριχεύει ένα πρόσωπο - σύμβολο.

Σαν τελικό υπέρ του Milk, οι άνθρωποι, πόσο μάλλον τα ιστορικά πρόσωπα, δεν είναι μνημεία που πρέπει να λατρεύονται μέσα από νεκρολογίες, μνημόσυνα και εις τιμήν προτομές. Αλλιώς, η ελπίδα τους επίσης μας αφήνει χρόνους. Και, ευτυχώς, το σινεμά παραμένει ακόμη ζωντανό. Ως τέχνη, ως φωνή με βάρος πολιτικής σημασίας, ως μέσο μηνυμάτων αφύπνισης. Κι ως διασκεδαστής ταπεινός.

Υ.Γ. Θα ήταν προσβολή της νοημοσύνης κάθε αναγνώστη το ν' αναλώνω παραγράφους και δεκάδες λέξεις για την ποιότητα: της εύθραυστης σιγουριάς της ερμηνείας του Sean Penn στον ομώνυμο ρόλο, του παντρέματος της δουλειάς του Harris Savides με αρχειακό υλικό από τα seventies ή των με πατριωτικό ανάστημα και ψυχή συνθέσεων του Danny Elfman.