Μακρόνησος (2008)

Ντοκουμέντα και μαρτυρίες για το νησί που λειτούργησε ως στρατόπεδο συγκέντρωσης κι αναμόρφωσης αντιφρονούντων, κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου.«Δεν ξέρεις την Ιστορία της Ελλάδας, αν δεν ξέρεις την ιστορία της Μακρόνησου», είχε πει κάποτε ένας φίλος του, στο Ηλία Γιαννακάκη, ο οποίος με τη Εύη Καραμπάτσου αφιέρωσε περίπου μια δεκαετία εντατικής έρευνας ντοκουμέντων, στοιχείων και μαρτυριών, στο στήσιμο ενός ντοκιμαντέρ για ένα θέμα που χωρίς καλά-καλά να έχει μπει στην διδακτέα ύλη του σύγχρονου Έλληνα, αντιμετωπίζεται απ’ την κοινωνία του σαν ένα βάρος που έχει βαρεθεί να του θυμίζουν ότι πρέπει να σηκώνει. Ένα θέμα ταμπού, όπως το λένε οι σκηνοθέτες, που αποφεύγεται χωρίς να έχει σαφώς διατυπωθεί.

Άκρως διδακτικό για εμάς τους νεότερους και με σεβασμό και για τις δυο πλευρές των παλαιότερων, το ντοκιμαντέρ των Γιαννακάκη-Καραμπάτσου, εύστοχο, ισορροπημένο και συγκρατημένο, μολονότι δεν προσθέτει κάτι καινούριο στην τεχνική της αφήγησης, ξεκοκαλίζει το θέμα του με ανθρωποκεντρική ευαισθησία κι ευαίσθητη ανθρωπιά, αφήνοντάς σου χαρακιές όταν χρειάζεται με την εξιστόρηση εξοργιστικών, σοκαριστικών ντοκουμέντων κι αναπτερώνει την πίστη σου στον άνθρωπο με το μεγαλείο της ψυχής και τη γλυκύτητα των αναπολήσεων των ανθρώπων που πέρασαν κι επέζησαν απ’ το κολαστήριο. Αντίθετα απ’ ό,τι θα περίμενες, απ’ τις 180 ώρες υλικού που συγκέντρωσαν οι δύο σκηνοθέτες, επιλέγουν να σου δείξουν όχι τις μαρτυρίες των επιφανέστερων των κρατουμένων (Κύρκος, Κούνδουρος κλπ), αλλά ανθρώπους που κερδίζουν την προσοχή σου με τη χαρακτηριστικότητα και την αντιπροσωπευτικότητα των ιστοριών τους, είτε ανήκουν στην πλευρά των θυμάτων, είτε, για πρώτη φορά, σ’ αυτή των θυτών. Άνθρωποι που με τα λόγια τους φωτίζουν το στοιχειωτικό πορτρέτο μιας εποχής, ζωγραφισμένης εδώ με αποστασιοποιημένη ψυχραιμία και καθαρότητα βλέμματος, η οποία, εκτός του ότι σου προσφέρει μια άκρως συλλεκτική επιλογή ντοκουμέντων, αφήνει το ρόλο του πρωταγωνιστή σ’ αυτό που τη δικαιούται: την ίδια την Ιστορία.