Στρέλλα (2009)

Εκείνος μόλις έβγαλε από πάνω του χρέος 15 χρόνων στο κελί, για φόνο. Εκείνη μόλις τον πήρε σ' ένα φτηνό δωμάτιο ξενοδοχείου. Θα γίνουν ζευγάρι. Και θ' ανακαλύψουν πως μοιράζονται περισσότερα κοινά από ένα πέος στα σκέλια τους.Δίχως ένα συγκεκριμένο στίγμα δημιουργού μέχρι πρότινος, παγιδευμένος ανάμεσα σε κακοφωνίες αλμοντοβαρικών τραγέλαφων ή queer στερεοτύπων, ο Πάνος Χ. Κούτρας συνειδητοποιεί, με την τρίτη του μεγάλου μήκους ταινία, πως το πρώτο πράγμα που δεν χρειάζεται να τραβάμε από το μαλλί σ' ένα φιλμ είναι... το σενάριο. Παραδόξως, επιτυγχάνει πλήρως τους στόχους του με έργο πλοκής που στο ξεριζώνει μέχρι τη ρίζα, ενώ ταυτόχρονα παραμένει υποδειγματικό στη γραφή του!

Η Στρέλλα και ο Γιώργος είναι δύο πλάσματα σχεδόν μεταλλαγμένα από το χρόνο, τα ψυχικά τους τραύματα και τη ζωή την ίδια. Εκείνη ξεκίνησε από αγόρι στο χωριό, για να καταλήξει σε transsexual που πότε ξεπέφτει στη βίζιτα, πότε αναθαρρεύει στη σκηνή ενός drag club, όπου συναντά το ίνδαλμά της, τη Μαρία Κάλας. Εκείνος, από επαρχιώτης φονιάς του αδελφού της γυναίκας του, επειδή ο δεύτερος "τριβόταν" με τον ανήλικο γιο του, βγαίνει από τη φυλακή αφήνοντας πίσω έναν γκόμενο και, κατόπιν, αποδέχεται την προοπτική μιας σοβαρής σχέσης με όλα όσα αντιπροσωπεύει η Στρέλλα. Η πρώτη επιτυχία του Κούτρα είναι ο χειρισμός των χαρακτήρων αυτών, όχι με διάθεση εξυγίανσης από το περιθώριο στο οποίο υποτίθεται πως ανήκουν, αλλά με έναν σχεδόν απογυμνωμένο από συναίσθημα σεβασμό προς την αλλαγή, την αναζήτηση μιας πληρέστερης ταυτότητας και την ολοκλήρωση προς μια στάση ζωής που αφορίζει τους πλείστους όσους νόμους της φύσης.

Η άλλη μαγκιά του Κούτρα είναι ο αφηγηματικός του έλεγχος, σε συνάρτηση με τούτο το τόσο στέρεα δομημένο σενάριο, το οποίο σου κλείνει το μάτι με ρεαλιστική ειλικρίνεια και, μαζί, σου βάζει τρικλοποδιές απιθανότητας, σα να θέλει να σου υπενθυμίσει πως αυτό που βλέπεις είναι σινεμά, είναι ένα σκαρωμένο ψέμα που η πραγματικότητα ποτέ δε θα γεννούσε (ενώ όλοι μας ξέρουμε πως η Τέχνη δεν πιάνει μια μπροστά στη φρίκη ή την αλλοφροσύνη της αληθινής ζωής...). Εδώ, με το κείμενο να τον κρατάει στο σωστό δρόμο, ο Κούτρας βρίσκει τις αρετές του. Δεν κάνει φιγούρα, κρατάει μια σεμνή γραμμή που σέβεται την ιστορία, αποφεύγει τους σκοπέλους του μελό και φτάνει αλώβητος ως το φινάλε, με το ενάντια σε αισθητική και φόρμες φως της Ολυμπίας Μυτιληναίου, που όσο κι αν καλλωπίζεται από "μακιγιαρισμένα" χρώματα, δε χάνει αυτή την ακατέργαστη καθαρότητα του ύφους της. Ούτε καν στις εμβόλιμες, καρτουνίστικες βινιέτες με τον σκίουρο που καταδιώκει τον Γιώργο στα όνειρά του (και λίγο παραπέρα, ίσως) δεν αποπροσανατολίζεται η Στρέλλα (2009). Κι αυτές δηλώνουν κάτι, υπηρετούν μια "άλλη" πλευρά, η οποία ποτέ δεν σου επιτρέπει να εφησυχάζεις σ' ένα --και καλά επιθυμητό-- happy end. Εκείνος θα είναι παρών και θα συνεχίσει να σε παρακολουθεί πάντα. Κι όπως τα φέρει η ζωή...

Θα ήθελα να μπω πιο βαθιά στα μυστικά της ταινίας του Πάνου Χ. Κούτρα, αλλά καλό είναι ν' αποφευχθούν τα spoilers περί της πλοκής, που θα δοκιμάσουν τόσα πολλά ταμπού και όρια συντηρητισμού του μέσου Έλληνα θεατή. Ο οποίος πρέπει να δει αυτή την ταινία στον καιρό της - και όχι μέσα από το πρίσμα του κλασικού, με το οποίο θα συναντηθεί δεκαετίες αργότερα.

Για το τέλος, φυλάω ένα μεγάλο μπράβο στη Μίνα Ορφανού, το "τυχερό αστέρι" αυτού του φιλμ, που, χωρίς να γνωρίζει τι θα πει επαγγελματισμός και υποκριτική, γεμίζει την οθόνη με τσαγανό κι ενστικτώδικη παρόρμηση σε αλλεπάλληλες διακυμάνσεις συναισθημάτων, μέχρι τη στιγμή της σύγκρουσης με την ατάκα που ξεστομίζει περί... τυχερού ανθρώπου ο χαρακτήρας του Γιώργου. Λόγια που αποτελούν την καρδιά της Στρέλλας και θα σοκάρουν περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στο φιλμ. Το ερώτημα που απευθύνουν είναι βαρύ: υπάρχει τέτοια αγάπη; Ή μήπως να το ξεχάσουμε γιατί... εδώ είναι σινεμά;