Svetat e Golyam i Spasenie Debne Otvsyakade (2008)

Πρόσφυγας της κομμουνιστικής Βουλγαρίας παθαίνει αμνησία μετά από ατύχημα στη Γερμανία, κι ο παππούς του καταφθάνει να τον ανασύρει βίαια απ’ τη ραστώνη της νοσηλίας, για να τον πάρει για βόλτα στη μνήμη του με όχημα ένα ποδήλατο.Ακούγεται σουρεάλ, αλλά αυτό ακριβώς συμβαίνει στην βραβευμένη από κοινό κι επιτροπές σε Τάλιν, Σόφια, Βαρσοβία, Ζυρίχη και Μπέργκεν ταινία, που γυρίζει τα διεθνή φεστιβάλ της Ευρώπης την τελευταία διετία, αλλά βγαίνει με κλασική χρονοκαθυστέρηση στην κάτω άκρη των Βαλκανίων, για να αφηγηθεί με τρυφερό και συγκινησιακό τρόπο, το πρόσφατο πολιτικό παρελθόν των βόρειων γειτόνων μας, μέσα από μια ιστορία ευαίσθητα ανθρώπινη κι ανακουφιστικά καλόκαρδη. Χωρίς να εμμένει στις συνέπειες των δικτατορικών εκφάνσεων του κομμουνιστικού καθεστώτος, παρά αντιμετωπίζοντάς τες μάλλον ως προφανείς και δεδομένες, η ταινία με τον τίτλο-σιδηρόδρομο αντλεί έμπνευση περισσότερο, παρά μεταφέρει την ομότιτλη αυτοβιογραφική νουβέλα του Ilija Trojanow, γιου πολιτικών προσφύγων της Βουλγαρίας, που κατάφεραν να βρουν άσυλο στη Γερμανία, δίνοντας στο παιδί τους τη δυνατότητα να ανακαλύψει, να ενθουσιαστεί και να αφοσιωθεί στην αφρικανική (!) κουλτούρα, χωρίς να χάσει τη μνήμη του και να χρειαστεί να γυρίσει τη μισή Ευρώπη για να την ξαναβρεί. Ο Komandarev, χρησιμοποιώντας το εύρημα της αμνησίας, μπλέκει παρόν και παρελθόν σ’ ένα ταξίδι αυτογνωσίας, που του δίνει τον άξονα γι’ αυτό το αλλόκοτο road movie, με όχημα ένα ποδήλατο και οδηγό την τρέλα ενός παραδοσιακού Βαλκάνιου, ενσαρκωμένου με κομψότητα από τον Miki Manojlovic, που δίνει αρχοντιά και ερμηνευτικό κύρος, σε μια ταινία με σκαμπανεβάσματα τόσο έντονα, όσο και η τοπογραφία της περιοχής που διασχίζει. Το σενάριο χάνει πεταλιές όταν ρίχνει κλεφτές ματιές στην πολιτική καταγγελία, καταφεύγοντας στην απλοϊκότητα και την ευκολία, όμως έχει ψαχνό όταν ασχολείται με τις μονάδες και τον τρόπο που διαβρώνουν οι περιστάσεις τις ανθρώπινες καταστάσεις, έστω κι αν σε στιγμές το δράμα του τηλεοπτικίζει, αδικώντας το σύνολο, που έχει αρκετή καρδιά, ώστε εν γένει να σε κερδίζει.