Tropa de Elite 2 (2010): Panorama special trailer

Όταν έκανα to Tropa de Elite (2007), η αστυνομία είχε προσπαθήσει να με αποτρέψει, η κυβέρνηση δεν μου έδινε άδεια για τους χώρους γυρισμάτων, οι αξιωματούχοι της BOPE με είχαν μηνύσει, και γενικά είχα δυσκολευτεί πολύ. Όταν όμως βγήκε στις αίθουσες, η δημοφιλία της ήταν τέτοια, που ώσπου να ξεκινήσω να ετοιμάζω τη δεύτερη, ήδη όλη η Βραζιλία ήξερε τον ήρωα και ήθελε να δει τη συνέχεια. Οπότε κανείς πολιτικός δεν θα προσπαθούσε να τη σταματήσει και να προκαλέσει τέτοια οργή στον κόσμο. Αλλά κι όταν έφτασε στις αίθουσες φοβόμουν μηνύσεις --είχα ετοιμάσει δικηγόρους, δηλαδή. Όμως άνοιξε Παρασκευή, και μέχρι τη Δευτέρα είχε κόψει 3 εκατομμύρια εισιτήρια. Ε, κανείς δε θα της πήγαινε κόντρα.

Το Tropa de Elite 2, με έναν τρόπο έρχεται να εξηγήσει όχι μόνο το Tropa de Elite, αλλά και ένα παλιότερο ντοκιμαντέρ μου, το Ônibus 174 (2002), γιατί κατά κάποιο τρόπο, και τα δυο μιλούν για το ίδιο πράγμα. Το Ônibus 174 μιλάει για ένα πιτσιρίκι των δρόμων που το ρίχνουν σε ένα απ' τα σχολεία που έχουν ειδικά γι' αυτά τα παιδιά, και τα οποία μοιάζουν περισσότερο με στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου τα παιδιά κακοποιούνται συστηματικά, μέχρι που γίνονται και τα ίδια πάρα πολύ βίαια. Οπότε η ταινία μιλάει για το πώς το κράτος δημιουργεί βίαιες προσωπικότητες μέσα απ' την κακοδιαχείριση ιδρυμάτων που θα έπρεπε να προστατεύουν αυτά τα παιδιά. Το Tropa de Elite μιλάει για το πώς το κράτος δημιουργεί διεφθαρμένους και βίαιους αστυνομικούς διαλέγοντας λάθος ανθρώπους, αφήνοντάς τους ανεκπαίδευτους, πληρώνοντας κακούς μισθούς και φυτεύοντάς τους τρελές ιδέες για την αναγκαιότητα της βίας. Οπότε αυτές οι δυο ομάδες ανθρώπων, που δημιουργούνται απ' τους μηχανισμούς του κράτους, συναντιούνται στο δρόμο καθημερινά, και δίνουν τις εκρήξεις βίας που έχουμε. Το Tropa de Elite 2 προσπαθεί να εξερευνήσει τους λόγους. Γιατί το κράτος κακοδιαχειρίζεται όλα αυτά τα πράγματα. Και η απάντηση είναι επειδή διαχειρίζεται τα πάντα με πολιτική σκοπιμότητα. "Πώς θα φτάσω στην επόμενη εκλογή μου, πως θα χρησιμοποιήσω την κρατική καταστολή για να μαζέψω ψήφους, πώς θα εκμεταλλευτώ τα ΜΜΕ για να στηρίξουν τις αμφισβητήσιμες αποφάσεις μου" κι όλα αυτά. Κι όταν το κράτος λειτουργεί με τέτοιο τρόπο, καταλήγεις με τις ιστορίες που αφηγούνται οι δυο πρώτες ταινίες. Οπότε το Tropa de Elite 2, μπορείς να πεις ότι εξηγεί τις άλλες δυο, αποκαλύπτοντας μια ευρύτερη πραγματικότητα της σύγχρονης Βραζιλίας, και η οποία πραγματικότητα, βέβαια, δεν περιορίζεται μόνο στην Βραζιλία.

Πιστεύω ότι, σε σχέση με την πρώτη ταινία, αυτή εδώ είναι πολύ πιο εύκολη να την καταλάβεις. Η πρώτη είχε την δυσκολία ότι ο αφηγητής της δεν είχε δραματική αψίδα. Έμενε ίδιος απ' την αρχή ως το τέλος, ενώ την ίδια ώρα άλλαζε ένας άλλος χαρακτήρας, που από καλός, γινόταν ίδιος με τον αφηγητή. Κι αν έχεις δεθεί συναισθηματικά με τον αφηγητή, που είναι εύκολο να γίνει, έχεις τον κίνδυνο να μην καταλάβεις την κριτική της ταινίας. Πρέπει να προσεγγίσεις την αφήγηση αφαιρετικά, για να εντοπίσεις την κριτική της, και πολλοί δεν το κατάλαβαν αυτό. Στη δεύτερη ταινία, η πορεία του ήρωα είναι πολύ πιο συμβατική. Είναι σαν την πορεία των Goodfellas (1990), όπου προχωρώντας προς το τέλος, ο ήρωας καταλαβαίνει το λάθος του και γίνεται καλός. Στην προκειμένη περίπτωση, καταλαβαίνει ότι είναι κακό να είσαι βίαιος αστυνομικός, γιατί σε μανιπουλάρει το κράτος και γίνεσαι μαριονέτα του συστήματος κι αυτή η κριτική είναι ενσωματωμένη στην αφήγηση. Ο κόσμος στη Βραζιλία περίμενε ότι θα έκανα άλλο ένα από τα ίδια, όμως το βλέμμα αυτής της ταινίας είναι πολύ πιο ευρύ, όπως και το θέμα της. Θα μπορούσα, βέβαια, να έχω κάνει την ίδια ταινία, χωρίς να χρησιμοποιήσω χαρακτήρες απ' το Tropa de Elite. Αλλά γιατί να μην εκμεταλλευτώ έναν τόσο πετυχημένο τίτλο, για να κάνω μια πολιτική ταινία που θα την δουν όλοι; Δεν είναι ότι στήνω κανένα franchise, δεν έχω σκοπό να γυρίσω και τρίτο μέρος. Έχω πει όσα ήθελα να πω για την αστυνομία. Απ' την άλλη, βέβαια, δεν έχω τελειώσει ακόμη με τους διεφθαρμένους πολιτικούς.