A Dangerous Method (2011)

Αλαφιασμένη παρανοημένη νεαρή σέρνεται από αμείλικτους τύπους σε βικτοριανή κλινική. Αλλά δε θα φάει συμμορφωτικά ηλεκτροσόκ από τρελούς επιστήμονες σε υγρά υπόγεια. Όπως συνηθίζει να λέει ο Jeremy Thomas, προσφέροντας έτοιμη ατάκα για να ξεκινάνε οι ανταποκρίσεις από τα φεστιβάλια, όλες οι ταινίες του David Cronenberg εξερευνάνε το ανθρώπινο σώμα, και το ίδιο κάνει και το A Dangerous Method (2011), το εξεταζόμενο μέρος του σώματος είναι το μυαλό. Πράγμα που αν δεν είσαι ο παραγωγός της ταινίας, μπορείς να το συνοψίσεις και σαν το πρώτο talky drama της κλασικής περιόδου του Cronenberg, ο σκηνοθέτης μετακομίζει σιγά σιγά μακριά από την σωματική τρομάρα που αποτελούσε την υπογραφή του, και το όνομα της τρέχουσας βασίλισσας των φιλμ εποχής στα credits, μάλλον δε σε προϊδεάζει αρκετά για το μπλαμπλά που θα επακολουθήσει. Το να αναφέρεις βέβαια τη Μέθοδο σα βασίλισσα του σανιδιού, σα βασισμένη σε θεατρικό, παραμένει λανθασμένο, όπως τονίζει αρκετές φορές ο Cronenberg στις συνεντεύξεις του, ο Christopher Hampton είχε κάνει σενάριο την ομώνυμη μελέτη του John Kerr, προτού μετατρέψει αυτό το σενάριο σε έργο για τη σκηνή (μιας και δεν έβρισκε παραγωγό για το πανί). Επιπλέον, η Keira αποτελεί την ατραξιόν του φιλμ για τον διαβόητο τρόπο με τον οποίο λυσσομανάει στα κωλοσκάμπιλα, και πετάει τα σαγόνια τρισδιάστατα κατά την "θεραπευτική ομιλία", οπότε τον δημιουργό του Crash (1996) δεν τον έχει ακόμα καταπιεί το λυκόφως της τρίτης ηλικίας.

Στη πραγματικότητα, ο Thomas έχει δίκιο, δε πόνταρε στα τυφλά, ο Cronenberg, με τις κλινικά αποστασιοποιημένες εγκεφαλικές προσεγγίσεις στους τρόπους με τους οποίους το σώμα στρέφεται ενάντια στον εαυτό του, ήτανε πάντα ο ιδανικός να σκηνοθετήσει το θαμμένο για δεκαετίες σενάριο, απλά τώρα το συνειδητοποίησε. Και η ταινία είναι κατάλληλα γεμάτη με πρωκτικές ψυχώσεις και φαλλικές εμμονές, απλά τώρα σαν θέμα αναφοράς και όχι σα συμβολισμoύς, η ανάλυση συμβαίνει επί της οθόνης. Εμπρεπώς βέβαια, η Μέθοδος ξεκινάει με Cronenberg-ική αναπαράσταση καταπιεσμένων φόβων και πόθων που παίρνουνε σωματική μορφή, σα Sabina Spielrein και σα πρωταγωνίστρια σε γοτθική χοροριά η Keira υποβάλλεται σε θεραπεία από τον Carl Jung του Michael Fassbender, παρουσιάζοντας ανεξέλεγκτες Predator-γνάθους και όλα τα υπόλοιπα διαβόητα συμπτώματα που οδήγησαν στην εφεύρεση και την ευρεία χρήση του δονητή σε.. βικτοριανές πουριτανικές κοινωνίες. Ο Jung με άλλα λόγια εφαρμόζει τη θεωρία του Sigmund Freud, αντιμετωπίζοντας την κλινική υστερία σαν αποτέλεσμα σεξουαλικής καταπίεσης, και της ρίχνει μια θεραπευτική ομιλία ή "ομιλούσα θεραπεία" ή ψυχανάλυση όπως τη ξέρουμε πια. Η προσέγγιση του Cronenberg είναι εξίσου κλινική, η Μέθοδος παίζει σαν αυστηρό δράμα παλιάς κοπής, με πειραματική προσοχή στη μέθοδο φυσικά, και όταν στην εικόνα μπαίνει και τρίτο πρόσωπο του δράματος, η γυναίκα του Jung, να απαντάει σε ερωτηματολόγια, τότε το μοντάζ γίνεται σχολή για οσκαρικούς κατόχους, από αυτά που ο Bordwell μπορεί να φάει κάνα χρόνο να μετράει την ακρίβεια και τον ρυθμό στον αριθμό των καρέ τους. Η προσέγγιση είναι εξαιρετική στο να αναδείξει το πως η πρόκληση της Spielrein για όλα τα τότε κοινωνικά θεμέλια έψαχνε τον τρόπο να εκφραστεί, να αυθαδιάσει ανεξέλεγκτα, και η συνέχεια αναδεικνύει βέβαια και τη θανάσιμη για τις τότε συμβάσεις, αλλά ευδαιμονική για τα θύματα, δύναμη της θεραπείας. Το να καταγράψει το μέγεθος της απειλής που λέγονταν ψυχανάλυση είναι παρεμφερές για τη ταινία, η αφήγηση συνεχίζει με τα ευεργετικά οφέλη του πυγοραπίσματος το διχασμό στη κατεύθυνση της ακόμα νέας θεωρίας, την ιστορική σύγκρουση Freud και Jung, και ο Cronenberg καταπιάνεται στο περιθώριο με τις δυναμικές των απειλούμενων πυλώνων, των ανθρώπινων σχέσεων, γυναίκας και άντρα, γονιού και παιδιού, γιατρού και ασθενή, δάσκαλου και μαθητή, εξουσιαστή και εξουσιαζόμενου. Και δεν αρκείται μόνο εκεί, τις αντιπαραβάλει, ο Freud των επαναστατικών θεωριών συμβιβάζει την επιστημονική συντήρηση και τη διατήρηση της ιεραρχίας και.. την αγαμία, ο Jung που τον επικρίνει για την επικέντρωση στα αχαλίνωτα σέξουαλα, αραδιάζει ο ίδιος παιδιά όσο πλακώνει με το ζωνάρι το κωλαράκι της Keira, το φιλμ ακτινοβολεί ευφυία τόσο στις σχέσεις των ηρώων του, όσο και στη κινηματογραφική καταγραφή τους.

Ο Cronenberg παραμένει ανελέητος στις συνθέσεις του μέχρι το τέλος, οι συγκρούσεις επιλύονται ταιριαστά μέσα από ολόκληρες καμπάνιες επιστολογραφίας και κυριολεκτικά πολυήμερων συζητήσεων, με καμιά επιχειρούμενη απονάρκωση στο πάθος της απαγγελίας, στα υπονοούμενα για κάθε τυχαίο κορμό δέντρου στο κόσμο των ονείρων, και στον κρότο των λουριών που ανεβοκατεβαίνουν βεβαίως βεβαίως. Ο Hampton έχει μελετήσει εξαντλητικά τρεις --μαζί με τη Spielrein που μπορείς να πεις ότι αναγνωρίζεται καθυστερημένα-- από τους πιο συναρπαστικούς χαρακτήρες του προηγούμενου αιώνα, και το καστ υπερθεματίζει στον μεθοδισμό στην αναπαράσταση του Cronenberg, ακόμα και στις τρίχες στις άκρες απ' τα μουστάκια διακρίνεις καμιά φορά έλεγχο και αντιδράσεις. Η ταινία μπορεί και να σε αφήσει παρολαυτά με μια αίσθηση ανεκπλήρωτου, υπάρχει στη μέση και αυτός ο παβλοφικός εθισμός που στον ταΐζουν κάτι Μεσάνυχτα στα Παρίσια (2011), περιμένεις να 'ρθουνε αυτοί οι χαρακτήρες στο επίπεδό σου να πείτε καμιά μαλακία, ψάχνεις στην υπεραυθεντία σου οικεία μέτρα για να τους κρίνεις όπως την ερμηνεία της Knightley σαν υστερική προηγούμενων αιώνων, αλλά ο σκηνοθέτης δεν είχε ποτέ πρόθεση να ασχοληθεί με τέτοιες επικίνδυνες μεθόδους.