The Artist (2011)

Hollywood 1927: Ο George Valentin, αστέρας του βωβού που αγωνιά αν η άφιξη του ήχου θα τον ξεθωριάσει μέχρι λήθης, και η Peppy Miller, φιλόδοξη ηθοποιός με ταμπεραμέντο που τη καταδικάζει στην επιτυχία, τρίβονται τυχαία, και οι σπίθες θα φωτίζουν τον ουρανό αιώνια. Στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, ο Steven Soderbergh ξέθαψε από τα μπαούλα ότι ακανόνιστους φακούς και μισοτελειωμένα σενάρια μπορούσε να εντοπίσει, και έκανε τον Good German (2006), προσπαθώντας να επανανακαλύψει το δημιουργικό πνεύμα του κλασικού Χόλιγουντ μέσα από τους τεχνικούς περιορισμούς του. Κατέληξε φυσικά σε έναν ασπρόμαυρο νεωτερισμό που εξ ορισμού δεν είχε τη δύναμη να συγκινήσει κανέναν, και ούτε καν αυτή την έξαψη του να εξερευνάς μιαν άλλη εποχή δε μπορούσε να σου μεταδώσει, πολύ πιθανά γιατί τη στερούνταν και ο σκηνοθέτης στους κλινικούς πειραματισμούς του. Πέντε χρόνια αργότερα, ο Michel Hazanavicius έκανε ένα φιλμ κόντρα στη γενικότερη απροθυμία των χρηματοδοτών του, απλά γιατί αγαπούσε πραγματικά το κλασικό σινεμά και ήθελε να ξαναχορτάσει από τη γεύση του. Ο δημιουργός με το πάθος να εξερευνάει τις δημιουργικές δυνατότητες άλλων εποχών, ούτε τη διάθεση ούτε τα περιθώρια να στερηθεί τις ανέσεις της σύγχρονης τεχνολογίας είχε, με κοινό (i.e. έγχρωμο) φιλμ έκανε γυρίσματα, η δικιά του πρόθεση ήτανε να σε κάνει να πιστέψεις στην αυθεντικότητα της παραγωγής.

Στη νέα του (μετά τους OSS 117) συνεργασία με τον Jean Dujardin, o Hazanavicius διάλεξε φόρμα μελοδράματος, στις σημειώσεις της παραγωγής λέει πως επιδίωξε να ξεφύγει από τα ίδια, να μη δώσει την εντύπωση ότι το έργο προήλθε από ιδιοτροπία, αλλά είναι ξεκάθαρο, ακόμα και στις ίδιες σημειώσεις, πως εκεί (στο μελόδραμα) βρήκε τη μάλλον εύκολη λύση της διαχρονικής απήχησης, τα κοριτσάκια του Chaplin δεν ήτανε μόνο ορφανά αλλά και γκαβά, και τέτοιες ατελείωτα κωμικές πια καταχρήσεις συναισθηματισμού φωτίζονται με μια μαγική αφέλεια άμα απλά περάσεις το φιλμ από το ασπρόμαυρο φίλτρο στο Avid. Στη πραγματικότητα, κάτω από το ίδιο μαγικό πέπλο, ο σκηνοθέτης είχε την ευχέρεια να αναδιοργανώσει και την Ιστορία κατά βούληση, στην ιστορία του το πέρασμα στα talkies του '27 συμπίπτει με το οικονομικό κραχ του '29, η σύμβαση, πέρα από τη βασική επιδίωξη του στιλιζαρίσματος της πραγματικότητας, το συμβόλαιο του Artist (2011) είναι πως πληρώνεις στην είσοδο για να πιστέψεις, όχι για να ψάχνεις λάθη. Το συμβόλαιο αναφέρει ακόμα, πως δε σε ενδιαφέρει καμιά εξέταση της auteur-ικής μεγαλειότητας του Murnau και του Lubitsch, αλλά ο ενθουσιασμός του πόπολου, και σε αυτό εξέχει η ταινία, ο Hazanavicius, και ο φωτογράφος του Guillaume Schiffman, σαν Ευρωπαίοι, πιάνουνε αυτό το δέος που δε ξεπερνάς ποτέ αν δε περάσεις τη πύλη χολιγουντιανού στούντιο σα γηγενής επαγγελματίας, από την αρχή η κάμερα φροντίζει να σαρώνει σαγηνευμένα πρόσωπα σε σκοτεινές αίθουσες όσο και να εστιάζει στη πηγή της έξαψης, στους πρωταγωνιστές, που είτε το "έχουνε", όπως ο Dujardin, είτε το προβάρανε στον καθρέφτη από μικρές, σα τη Bérénice Bejo, το εφέ είναι σε κάτι φάσεις απαράμιλλο, πραγματικά πορνογραφικό, ξυπνάει όλα τα βασικά σου ένστικτα, με τρόπο που δε θα μπορούσε ποτέ ένα απλό.. τουριστικό ταξίδι στο χρόνο, βιώνεις εμπειρία ανάλογη του θεατή της εποχής κατά τη κοινότοπη φρασεολογία.

Το εφέ βέβαια διαρκεί όσο και μια σκηνή στις τσόντες, η σύγχρονη πορνογραφία αν όχι τιποτάλλο έχει καλά υπολογισμένο το μέσο μέγιστο χρόνο που θα σου πάρει να τραβήξεις καμιά πηχτή, και ο Hazanavicius ξέρει πως εκεί θα πρέπει να κάνει την υπέρβαση. Άλλοτε σε αποσυντονίζει με καρτέλες που τυπώνουνε διαλόγους διαφορετικούς απ' όσους διάβασες στα χείλη (που παρακολουθείς με προσοχή όσο τραβάς), άλλοτε πατάει το reset με καμιά ψυχρολουσία εκκωφαντικών ήχων, άλλοτε πιάνει τα περίφημα tracking shots που ακολουθούσανε συγχρονισμένα τα ξέφρενα τρεχαλητά του Rin Tin Tin, για να σε ξανακάνει παιδί (και να φοβάσαι μη τυφλωθείς από τη μαλακία), ανεβοκατεβάζει τους ρυθμούς χωρίς τις δυσλειτουργίες των φιλμ του βωβού (πράγμα που σε ξενίζει αλαφρά στην αρχή) αλλά με σκοπό να ελέγχει τις αντιδράσεις σου και να συντηρεί την αφοσίωσή σου.