Elena (2011)

Πηθήνια νοσηλεύτρια στηρίζει κρυφά την οικογένεια του αχαΐρευτου γιού της, μέχρι που ο ψυχρός πλην βαθύπλουτος σύζυγός της, ανακοινώνει ότι την περιουσία του θα κληρονομήσει η απομακρυσμένη κόρη του.
Μειλίχιο ψυχόδραμα κοινωνικοπολιτικών αποχρώσεων, το νέο σκηνοθετικό πόνημα του Ρώσου που κέρδισε έναν σκασμό επαίνους για το ντεμπούτο του με την Επιστροφή (2003), είναι μια φορμαρισμένη επάνοδος στην πρώτη γραμμή το ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, μετά το στραβοπάτημα της Αποξένωσης (2007). Με προσήλωση στην αποστείρωση της σκηνογραφίας που περιβάλλει το αντισυμβατικό ζευγάρι δυο ηλικιωμένων ανθρώπων που γνωρίστηκαν και παντρεύτηκαν στο λυκόφως της ζωής τους, ο Zvyagintsev στήνει το απωθητικό σκηνικό μέσα στο οποίο θα ξεδιπλώσει την προβληματική του για το ουτοπικό του ισότιμου παντρέματος των δυο ακραίων ομάδων της ρωσικής κοινωνίας. Η ηρωίδα του, μια νοσηλεύτρια με παρελθόν φτώχειας, μπορεί να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με το αδρό, μα σαφές δείγμα των απομειναριών της ρωσικής πλουτοκρατίας που έχει για άντρα, όμως ακόμα και απ’ την εξωτερική πλευρά του παραθύρου που χρησιμοποιεί για εναρκτήριο κάδρο του ο Zvyagintsev, η ευλογημένη με τα δεσμά του γάμου σχέση τους, παραμένει σχέση αφεντικού και υπηρέτριας. Ο εκφραστικός μινιμαλισμός της Nadezhda Markina στο ρόλο του τίτλου, προσθέτει ρεαλιστική αιχμή και αποτελεσματικότητα στους σκόρπιους διαλόγους της με τη χούφτα καρικατουρίστικων χαρακτήρων που τής γεμίζουν τα σκηνικά, κι ο Zvyagintsev με τη βοήθεια του Philip Glass στην ηχητική μπάντα, χρησιμοποιεί την ησυχία του, όχι για να απλώσει φαφλατάδικη βουβαμάρα, αλλά για να ηλεκτρίσει την ατμόσφαιρά του με το σασπένς του φιλμ νουάρ που προκύπτει, όταν το σενάριο του Oleg Negin ρίχνει την ηρωϊδα στην απελπισία του να πρέπει να προστατεύσει την αληθινή της οικογένεια, το αίμα της, απ’ την αναπάντεχη τροπή των αποφάσεων του άκαρδου καπιταλιστή δεσπότη της. Παίζοντας με ύφος και τόνο, ο Zvyagintsev βρίσκει την απελπισία που οδηγεί τους ανθρώπους σε απονενοημένες πράξεις κόντρα στην ηθική και την ανατροφή τους, υποδεικνύει τον ατέρμονο κύκλο της ανετοιμότητας της ρωσικής κοινωνίας να συμφιλιώσει τις αγέλες της, αντιπαραθέτει το ψυχρό σκηνικό του υλικού πλούτου με την φολκλορική μούχλα του αντίθετου άκρου, εκεί που η απόγνωση πάει χεράκι με την παραίτηση και την πλήρη εξάρτηση, ενώ σχηματικοποιεί την απόσταση των δυο στρωμάτων της κοινωνίας του, χρησιμοποιώντας την διαδρομή που διανύει η ηρωΐδα του για να ταξιδέψει απ’ το ένα σπιτικό της στο άλλο. Και σου λέει με απλά λόγια πως, καλά όλα αυτά τα συμφιλιωτικά και τα μοντέρνα, αλλά όταν το ταψί πέσει στο τραπέζι, πρώτος θα πιάσει το μαχαίρι ο πιο πεινασμένος, κι όποιος προσπαθήσει να του το πάρει, καλά θα κάνει να φυλάει το λαρύγγι του. Μέχρι ο πεινασμένος να χορτάσει, και οι ρόλοι να κάνουν κύκλο, βέβαια.