Gomorra (2008)

Μωσαϊκό της Camorra, της ναπολιτάνικης μαφίας.Η τρανταχτή στιλιστική απόσταση των μαφιόζων της νότιας Ιταλίας απ’ τους Αμερικάνους συναδέλφους τους στις ταινίες του Coppola και του Scorsese (ή και τα τηλεοπτικά ξαδερφάκια τους της οικογένειας Soprano), είναι το πρώτο πράγμα που θα σου κάνει εντύπωση στο πολυσχιδές όσο και απαιτητικό μωσαϊκό που κράτησε ο Garrone, απ’ το εκτενέστερο και πιο επικεντρωμένο σε ντοκουμέντα και καταγγελίες βιβλίο, του νούμερο ένα στόχου της Camorra (και υπό αστυνομική προστασία τα τελευταία δύο xρόνια), Roberto Saviano. Δεν θα σου πάρει πολύ βέβαια να το αναγνωρίσεις ως ρεαλιστική απεικόνιση των εργατών πεδίου (όπως θα το έθετε ίσως κι ο Β. Πολύδωρας) του οργανωμένου εγκλήματος, μακριά απ’ τα καλοζωισμένα κέντρα της εξουσίας τους, υπεύθυνοι να κρατούν στα όρια της εξαθλίωσης την εξαθλιωμένη περιοχή τους, και να κρατούν μέσω ωμής και άμεσης βίας, υπό έλεγχο της ανερχόμενες φιλόδοξες φράξιες πιτσιρικάδων, που έχουν δει περισσότερες φορές απ’ όσο θα τους έκανε καλό τις γυαλιστερές απεικονίσεις του οργανωμένου εγκλήματος και κάνουν όνειρα για ελεύθερη αγορά στην παρανομία.

Μέσα από μια χαρακτηριστική επιλογή πέντε παράλληλων και διαπλεκόμενων ιστοριών, χωρίς καμία ιδιαίτερη έμφαση στα σημεία επαφής τους, ο Garrone σκαρώνει ένα μεθοδικό πορτραίτο της μαφίας και του τρόπου δράσης της, που κάνει τη βία να φαίνεται και να γίνεται άλλη μια καπιταλιστική επιχείρηση. Απαισιόδοξο, γκρίζο και νιχιλιστικό, όσο κι η πανταχού παρούσα ανάσα του θανάτου που απλώνει ο διευθυντής φωτογραφίας του πάνω απ’ το άλλοτε ομιχλώδες κι άλλοτε αποπνικτικά φωτεινό αστικό και φυσικό τοπίο, στο οποίο ο σκηνοθέτης ανακαλύπτει κι αποκαλύπτει με το αποστασιοποιημένο και καθαρό βλέμμα ντοκιμαντερίστα, μια εφιαλτική Γομόρα, σε αέναη κατάσταση ακήρυχτου πολέμου, αδιαπέραστη από αχτίδα ελπίδας έστω και με τη μορφή διαπλεκόμενης δικαιοσύνης κι εξουσίας. Μια υπαρκτή δυστοπία, όπου ο υπόκοσμος έχει ανέβει στην επιφάνεια κι έχει καταπιεί την εικόνα της ευνομούμενης κοινωνίας, όπως απειλεί να σε καταπιεί κι εσένα το επικό μέγεθος των φιλοδοξιών και των διαστάσεων του πορτρέτου, αν προσπαθήσεις να σταθείς απέναντί του και να εντοπίσεις και να συνδέσεις τα νήματα και τις διαδρομές του, αντί να αφεθείς να σε τυλίξει και να σε παρασύρει στη γκρίζα κι αδυσώπητη πραγματικότητά του, απ’ το φλύαρο αφηγηματικό ξεκίνημά του, μέχρι το αμείλικτο τελείωμά του, όπου τα λόγια τα λένε τα όπλα, κι είναι πάντοτε μετρημένα κι αποφασιστικά.

Κυνηγώντας το ρεαλισμό του, ο Garrone γύρισε την ταινία on location στις περί τη Νάπολη περιοχές, χρησιμοποιώντας ντόπιους θεατρικούς ηθοποιούς, επαγγελματίες και μη, συμπεριλαμβανομένων μελών της Camorra, που πέρα του ότι δεν ήθελαν να παίζουν σε σκηνές που σκοτώνονται για να μη γίνουν γέλιο στους συναδέλφους τους, όταν δήλωσαν ότι οι ρόλοι τους είναι ζωής, συνελήφθησαν απ’ την αστυνομία. Η ταινία βραβεύθηκε με το Grand Prix των Κανών, κι η γενικότερη επιτυχία της μαζί μ’ αυτήν του Il Divo (2008), προκάλεσε επερώτηση στο ιταλικό κοινοβούλιο, για το αν αυτή είναι η εικόνα που θέλει η ιταλική κυβέρνηση να προωθεί στο εξωτερικό. Ωστόσο, επειδή, όπως δήλωσε ο Garrone (και) σε συνέντευξη τύπου στις περασμένες Νύχτες Πρεμιέρας, δεν τους παίρνει να προσπαθήσουν να κόψουν τη φοβερή φόρα που έχει πάρει, η Ιταλία πρότεινε την Gomorra για τα ξενόγλωσσα Όσκαρ, στα πλαίσια της προώθησης για τα οποία, η ταινία παίχτηκε στο περασμένο φεστιβάλ της Νέας Υόρκης, με παρουσίαση από τον Martin Scorsese.