Wasted Youth (2011)

Μια μέρα στις ζωές δυο ανθρώπων που φαίνονται εντελώς άσχετοι, μέχρι που συναντιούνται.Βασισμένο στα Δεκεμβριανά της Αθήνας, το Wasted Youth προέκυψε ως έργο εξαιρετικά επείγουσας ανάγκης των δυο σκηνοθετών να πουν μια ιστορία για κάτι που έκλεισε θέση στη νεότερη ελληνική Ιστορία, μεταξύ άλλων ως η έκρηξη της οργής που γέμιζε το κενό του χάσματος γενεών σιγοβράζοντας απ’ τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα και μια απ' τις μελανότερες σελίδες στην διαχείριση της πραγματικότητας απ’ τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ιδιωτικά και δημόσια. Η απόφαση δυο νέων ανθρώπων να χρησιμοποιήσουν την τέχνη τους, μια τέχνη τόσο μαζικής κατανάλωσης όσο είναι το σινεμά, για να καταγράψουν μια τέτοια πραγματικότητα και ιδίως τόσο πρόσφατη, θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητη σε μια χώρα που βρίθει αφορμών, μα και ανάγκης για σενάρια που να μιλάνε τη γλώσσα της καθημερινότητας. Για κάποιο λόγο όμως, στην κινηματογραφική μας βιομηχανία αυτό μοιάζει με ταμπού, οπότε εννοείται ότι οι δυο δημιουργοί αξίζουν επαίνους που προσπάθησαν να το σπάσουν, κι αξίζουν επαίνους βέβαια, γιατί το έκαναν με σκηνοθεσία φρέσκια και δυναμική, και στήνοντας μια παραγωγή που υπογραμμίζει καλύτερα από κάθε άλλη πρόσφατη ελληνική, την ανάγκη για ένα σινεμά γρήγορο, ευλύγιστο και χειροπιαστό. Σινεμά με απαιτήσεις τόλμης και έμπνευσης που αν δεν έχεις μπορεί να εκτεθείς ανεπανόρθωτα. Ο Vogel κι ο Παπαδημητρόπουλος, παλιές καραβάνες στις γρήγορες οπτικοακουστικές δουλειές μέσα απ’ την εμπειρία τους και στη διαφήμιση, δεν εκτίθενται. Ανεπανόρθωτη ζημιά όμως, κάνουν σίγουρα.

Οι σκηνοθέτες έχουν επανειλημμένα εκφράσει την επιθυμία να αποφευχθεί κάθε αναφορά στο ζουμί της ταινίας, κι εδώ στις Μάζες έχουμε το κακό συνήθειο να τα σεβόμαστε κάτι τέτοια, σε πείσμα ίσως των καιρών. Κρατώντας λοιπόν αυτό, ας πούμε ότι η ταινία ξετυλίγεται σαν ένα δράμα δυο χαρακτήρων με παράλληλες διαδρομές, κατά τα φαινόμενα εντελώς απομακρυσμένες, με μόνο συνεκτικό την πόλη της Αθήνας. Μια πόλη που καταγράφεται με αριστοτεχνική φωτογραφία, σαν το αποστειρωμένο σκηνικό που δέχεται με τη στωικότητα του υποψιασμένου δήμιου τις χαρακιές απ’ τα πατίνια του πιτσιρικά που υποδύεται με γοητευτική αμεσότητα ο ερασιτέχνης Χάρης Μάρκου. Την ίδια ώρα που δυο τετράγωνα παραδίπλα, μπορεί να πνίγεται απ’ τη νέκρα της ύπαρξής του ο τελματισμένος μεσήλικας που παίζει με πληθωρικό μινιμαλισμό ο Ιερώνυμος Καλετσάνος. Αντλώντας ενέργεια απ’ την ιστορία των πιτσιρικάδων και την συνειδητή αδιαφορία με την οποία αντιμετωπίζουν τη ζωή σαν ένα μεγάλο πάρτυ, σε αντίθεση με τον μεσήλικα που υποδέχεται κάθε μέρα σαν ένα καινούριο καρφί στο φέρετρό του, η ταινία επιχειρεί ένα επώδυνα νατουραλιστικό πορτραίτο της μεσοαστικής καθημερινότητας της Αθήνας, με μερικές νότες εύπεπτου λαϊκισμού, μπόλικο ταλέντο συναισθηματικής εικονογράφησης, και τη φρεσκάδα που απλώνουν οι ανορθόδοξες συνθήκες παραγωγής, πάνω στην απαιτητική βραδύτητα της ανάπτυξης της πλοκής. Κι αν έχεις αντέξει το ενενηντάλεπτο χωρίς ν’ αποκοιμηθείς, την εντεκάτη ώρα έρχεται η κορύφωση που είχες ξεχάσει ότι προσδοκείς, για να πιάσεις και το νόημα όλων αυτών που παρακολουθείς. Κι εκεί, όλα πάνε λάθος.

Σαν να μην είναι αρκετά βαρύ το νούμερο ένα έγκλημα της κατάφωρης εξαπάτησης, που δεν δικαιούται ούτε πρωτάρης γραφιάς να κάνει πια, το Wasted Youth ανατρέπει κι όλα αυτά που είχε φτιαχτεί να συμβολίζει μέχρι εκεί. Μια ταινία γυρισμένη με άκρατο ρεαλισμό, που βασίζεται σε αληθινό γεγονός, αλλά που όχι μόνο δεν θέλει να ονοματίσει την αλήθεια της, δεν έχει πρόβλημα να τη διαστρεβλώσει κιόλας. Μια ταινία από νέους δημιουργούς, για τη δύναμη των νέων ανθρώπων να βλέπουν τον κόσμο αλλιώς απ’ ότι τους λένε οι μεγάλοι στο τραπέζι, ή τα κεφάλια στην τηλεόραση, αλλά που στο τέλος δεν έχει τη δύναμη να αρθρώσει τη δική της αλήθεια και να κρατήσει τη δική της γνώμη. Μια ταινία εμπνευσμένη απ’ τον Gus van Sant, όπως έλεγε κι ο Vogel προχθές, αλλά μόνο στη στιλιστική του, κι όχι το θάρρος της θεματικής ενός Ελέφαντα (2003). Μια ταινία κοινωνικής καταγραφής που έρχεται Απ' την Άκρη της Πόλης (1998) του Κωνσταντίνου Γιάνναρη, αλλά δεν μπορεί καν να αγγίξει, πόσο μάλλον να πάει παραπέρα την αποφασιστικότητα ενός Όμηρου (2005) και να μας δώσει το δικό μας Bloody Sunday (2002). Μια ταινία που ξεκινάει για να σπάσει την κατάρα που κρατάει την καθημερινή πραγματικότητα απ’ τις κινηματογραφικές οθόνες, αλλά την ύστατη στιγμή, αντί ν’ αφήσει την τόλμη της να την απογειώσει, σε πληρώνει με την πιο κατάπτυστη ένδειξη δειλίας. Και κάνοντάς το, τα τινάζει όλα στον αέρα. Την ορμή της, την τεχνική της αρτιότητα, την γοητεία του πειραματισμού της. Τι απ’ όλα αυτά έχουν σημασία, όταν δεν είναι παρά συσκευασία για μια θρασύδειλη κωλοτούμπα υποταγής στην μονοτονία της φιλμογραφίας της χώρας; Όταν δεν είναι παρά άλλη μια υπογράμμιση της ματαιότητας του να περιμένεις να δεις τον κόσμο σου περασμένο αφτιασίδωτα στην οθόνη; Το καλύτερο, φυσικά, που σ' το 'χω για το τέλος, είναι πως αυτή η ανατροπή, δεν ήταν στις προθέσεις των δημιουργών, αλλά στιγμιαία έμπνευση του μοντέρ, που συζητήθηκε στο συνεργείο και μετέπεισε τους Έλληνες της παραγωγής να υποκύψουν προφανώς στις φοβίες που τους δημιουργούσαν οι δυνητικές συνέπειες της αρχικής τους απόφασης. Μπορεί όμως να λειτουργήσει σαν ελαφρυντικό το ου γαρ οίδασι τι ποιούσι; Δεν το νομίζω.