Μαχαιροβγάλτης (2010)

Εργάτης στην Πτολεμαϊδα, χάνει τον πατέρα του και κατεβαίνει στην Αθήνα μετά από προτροπή του θείου του, που ψάχνει κάποιον να του φυλάει τα ντόμπερμαν. Όμως ο ανιψιός, μαζί με τη θεία του, έχουν άλλα, μεγαλύτερα σχέδια.Ό,τι ήξερες για τον Οικονομίδη, βάλ' το στην άκρη. Σε μια ταινία για «έναν επαρχιώτη στην Ομόνοια, μεσ’ στο ψιλόβροχο, αρχές του Μάη», όπως τον είχε χαρακτηρίσει, κλέβοντας το στίχο απ’ το Τσάμικο του Σαββόπουλου, ο Οικονομίδης τραβάει γραμμή στην εξελικτική πορεία των δυο προηγούμενων ταινιών του, κρατάει όσα έμαθε από εκεί, και αφήνει πίσω όσα είχε εξαντλήσει: με χειρουργική ακρίβεια, σκηνοθετεί αυστηρά, σχεδόν θεατρικά, με κάδρα μετρημένα θαρρείς γεωμετρικά, και στήνει μια κυνική κινηματογραφική φάρσα, σε χαρακτήρες αρχέτυπα της ανθρωπογεωγραφίας που είχε εντοπίσει στο πρότερο κινηματογραφικό του έργο, τους οποίους πετάει στο λαβύρινθο της κόλασης της μίζερης μικροαστικότητας που έχει μετατρέψει σε φιλμικό σύμπαν στην ως ώρας παρακαταθήκη του. Απομακρύνεται όμως από τους καλλιτεχνικούς μανιερισμούς του, κι αλλάζει το στυλ του, χαλαρώνοντας την επιθετικότητά του, κι αφήνοντάς την, ώριμη πια, να δίνει υπόγεια τον παλμό, σε μια ταινία απαιτητικά βραδυφλεγή, εκκωφαντικά ήσυχη, με ένταση που δονείται περισσότερο γύρω απ’ το κάδρο του, παρά μέσα σ’ αυτό, και πλοκή που ανατρέπεται περισσότερο έξω απ’ τις ζωές των αφασικών ηρώων του, παρά στα κομμάτια της που φτάνουν στο πανί.

Σαν σεβάσμιος χαιρετισμός σε μια φιλμογραφία που αφήνει πίσω, ο Μαχαιροβγάλτης κινείται στις παρυφές του κόσμου του Οικονομίδη όπως τον ήξερες ως τώρα. Φιγούρες των προηγούμενων δουλειών του, εμφανίζονται στα παραδίπλα τραπέζια, αντιδρούν και συμπεριφέρονται με τρόπους συμπληρωματικούς στις προηγούμενες απεικονίσεις τους, και σαν κομμάτια διπλανού παζλ, εντάσσουν κι ετούτο εδώ, στη γενικότερη εικόνα μιας κοινωνίας υπό αυτοσπαραγμό, που ζωγραφίζει με μουντά χρώματα εδώ και χρόνια ο δημιουργός τους. Λιγότερο μολυσμένοι από την οργή των προηγούμενων ταινιών, οι καινούριοι ήρωες του Οικονομίδη, μοιάζουν να είναι ακόμη στην αρχή των συμπτωμάτων του καρκινώματος που αποκαλούν ζωή τους, κι η επιλογή του σκηνοθέτη να δώσει τους δυο κεντρικούς ρόλους σε καινούριες φάτσες, χαρίζει στην ταινία μια απαραίτητη αίσθηση φρεσκάδας, αλλά και στον ίδιο το δημιουργό, την ευκαιρία να δείξει ότι μαζί με το δικό του βλέμμα και τις φιλοδοξίες, διευρύνεται επιθετικά κι η πρόθεσή του να υπογραμμίσει την νοσηρότητα του κομματιού της κοινωνίας που τον εμπνέει, παίρνοντας τη σκιά της ισοπεδωτικής πεζότητας και της αποπνεικτικής μικρόνοιας, που απ’ το διαμέρισμα του Σπιρτόκουτου (2002), είχε βγάλει στη γειτονιά της Ψυχής στο Στόμα (2006), για να την απλώσει και πάνω απ’ την Ελλάδα ολόκληρη. Η παρουσία του Βαγγέλη Μουρίκη, όσο απολαυστική και αποδοτική (κι ακόμα και εμπορική) κι αν είναι, ανατρέπει αυτήν ακριβώς τη δυνατότητα της ταινίας, να αποστασιοποιηθεί από τις δυο προηγούμενες, κι απαλλαγμένη από βαρίδια προσδοκιών, να προαναγγείλει αυθύπαρκτα, την ύστερη περίοδο του σώματος έργου ενός δημιουργού με τρομακτικές δυνατότητες και αδιαμφισβήτητες ικανότητες.