Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2010: Τα βραβεία

Το βίντεο απολογισμού, που προβλήθηκε στην τελετή λήξης του 51ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το βράδυ του Σαββάτου, δεν θα μπορούσε να είναι πιο χαρακτηριστικό κι ειλικρινές: ο φακός ακολουθεί με tilt-shift θολούρα, μοναχικό ποδηλάτη, που περιφέρεται σε άδειους γνώριμους δρόμους που συνδέουν τα κέντρα ενδιαφέροντος της διοργάνωσης, μεταφέροντας την συμβολική μπομπίνα που θα φουλάρει τις αίθουσες, και θα δώσει στον μοντέρ γενικές εικόνες να γεμίσει το ολιγόλεπτο της διάρκειας του απολογισμού του. Μα στο ενδιάμεσο ούτε ένας καλεσμένος, ούτε ένα σελέμπριτι, ούτε ένα φλας, ή ένα χαλί. Αυτό ακριβώς ήταν και το 51ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Άδειοι δρόμοι, ταινίες, και τίποτ' άλλο.

Το στοίχημα του καινούριου καλλιτεχνικού διευθυντή, Δημήτρη Εϊπίδη, ήταν να γεμίσει τις αίθουσες κι αυτό το στοίχημα το κέρδισε. Οι prime-time προβολές κάθε μέρας ήταν συστηματικά sold out και η πληρότητά του έφτασε το 77%, ξεπερνώντας ακόμη και το 90% για τα προγράμματα του Διεθνούς Διαγωνιστικού και των Ειδικών Προβολών. Δεν το λες και μικρό κατόρθωμα, για ένα φεστιβάλ που είχε να βασιστεί μονάχα στις δηλώσεις προθέσεων του διευθυντή του ότι θα επαναφέρει το καλό όνομα στην πιάτσα, και που πόνταρε στις ταινίες του για να μαζέψει το κοινό του, έστω κι αν οι τίτλοι του, ε, δεν ήταν κι ό,τι πιο φρέσκο κυκλοφορούσε στην αγορά. Αλλά για τον θεατή, καλύτερα παλιές καλές ταινίες, παρά καινούριες μάπες, και καλύτερα να βρει εισιτήριο να μπει στην αίθουσα, παρά να κάθεται απ’ έξω, να βλέπει να περνάνε οι γούνες με τις προσκλήσεις.

«Η χλιδή δημιουργεί συνθήκες μέσα στις οποίες η ποιότητα υποχωρεί», σημείωσε εύστοχα αναφερόμενος σ’ αυτό το τελευταίο, ο Υπουργός Πολιτισμού (και Τουρισμού) Παύλος Γερουλάνος, όταν ανέβηκε στο πόντιουμ τη βραδιά της λήξης, για να εκφράσει την ικανοποίησή του για το αποτέλεσμα της δουλειάς του Δημήτρη Εϊπίδη (και να εξαπολύσει επίθεση λυσσαλέα καυστικών υποννοουμένων κατά της Μουζάκη, λες και η τελευταία της διοργάνωση δεν είχε γίνει υπό τον ίδιο και η θητεία της δεν είχε τραβήξει μέχρι τον περασμένο Μάη). «Η ποιότητα μιας δουλειάς εξαρτάται από τους ανθρώπους που την κάνουν», συνέχισε, λέγοντας για τους συγκεκριμένους ότι «κράτησαν το Φεστιβάλ σε ένα επίπεδο που είχαμε καιρό να δούμε», έστω κι αν συνάντησαν δυσκολίες, η σημαντικότερη των οποίων ήταν «η έλλειψη σεβασμού ακόμη κι από ανθρώπους που τους στήριζαν παλιότερα».

Γιατί, μπορεί στη λήξη του το Φεστιβάλ να έζησε την ευδαιμονία της επιτυχίας του («οι αίθουσες πλημμύρισαν», όπως το έθεσε κομψά ο διευθυντής του), όμως μέχρι να φτάσει ως εκεί, κάθε μέρα ήταν πάλη και τον μόχθο της τον έβλεπες στα πρόσωπα των ανθρώπων του. Όπως είχε αποκαλύψει πάντως νωρίτερα ο Υπουργός, σε καφέ που έψησε για ομάδα εκπροσώπων επιλεγμένων Μέσων (μεταξύ των οποίων και το Movies for the Masses), στα μισά της διοργάνωσης, που τα στατιστικά της είχαν ήδη δείξει σημαντική άνοδο στην προσέλευση του κοινού, το Υπουργείο επιχορήγησε εκτάκτως €1 εκατομμύριο επιπλέον, έχοντας πεισθεί από το Φεστιβάλ ότι «τα χρήματα θα προωθηθούν προς τη σωστή κατεύθυνση», κι ο οργανισμός «θα είναι βιώσιμος και αυτάρκης». Ακόμη, εξασφάλισε άμεση χορηγία €400 χιλιάδων από τον ΟΠΑΠ, πράγμα που εξηγεί και την ξαφνική πρεμούρα να γεμίσουν οι γκισέδες με σχετικά αυτοκόλλητα την περασμένη Πέμπτη. Για το τελευταίο νούμερο κράτα και το ότι ο Υπουργός σημείωσε πως πρόκειται για ποσό ίσως και εικοσαπλάσιο εκείνου που είχε χορηγηθεί από την Vodafone, για να χρισθεί μέγας χορηγός της περσινής διοργάνωσης.

Ωστόσο, απ’ την επιτυχία στην επιλογή των ταινιών, (την οποία, ως στόχο, οφείλεις να την παίρνεις ως δεδομένη σε διοργανώσεις τέτοιου μεγέθους), το φετινό ήταν το πιο αδιάφορο δημοσιογραφικά φεστιβάλ των τελευταίων ετών. Δεν μπορείς να τα 'χεις όλα. Το γεγονός, άλλωστε, το υπογράμμισε κι η απουσία αρκετών σημαντικών ντόπιων και διεθνών Μέσων κι εκπροσώπων τους, κι αυτήν δεν μπορείς να την χρεώσεις μονάχα στον επιβεβλημένο απ’ το λειψό budget αποκλεισμό, για παράδειγμα, όλων των διαδικτυακών Μέσων απ’ τις φιλοξενίες του Φεστιβάλ (συμπεριλαμβανομένων και των ιντερνετικών χορηγών του), ούτε και στις γενικότερες οικονομικές δυσκολίες κραταιών εντύπων, που αρνούνται όλο και περισσότερο να καλύπτουν έξοδα δημοσιογράφων πολιτιστικής εξειδίκευσης. Το Φεστιβάλ δεν είχε ονόματα, δεν είχε καλεσμένους, δεν είχε καν τις ελληνικές ταινίες, που θα δικαιολογούσαν τη δημοσιογραφική κάλυψη που η διοργάνωση θα ήθελε, αλλά δεν είχε τη δυνατότητα να δελεάσει.

Δεν ήταν τυχαία, άλλωστε, κι η ισχνή παρουσία του Φεστιβάλ, στη σελίδα που διαβάζεις. Όπως δεν ήταν τυχαία βέβαια κι η επιλογή των πραγμάτων που έκαναν την εμφάνισή τους στις Μάζες, όπως θα κατάλαβες κι απ’ τα βραβεία. Η Άπνοια του Άρη Μπαφαλούκα (ελληνικό βραβείο FIPRESCI και βραβείο κοινού για το Διεθνές Διαγωνιστικό) και ο Κανένας του Χρήστου Νικολέρη (βραβείο κοινού για το Ελληνικό Πρόγραμμα) ήταν οι μόνες δύο ντόπιες ταινίες που ξεχώριζαν στην κούρσα των επαίνων, εξαιρουμένου βέβαια του ήδη καταξιωμένου Attenberg, που απλώς πρόσθεσε τον Αργυρό Αλέξανδρο στη συλλογή του, ως ελληνική επικύρωση των επιτυχιών του (έχοντας και το ντεσαβαντάζ της μίας ψήφου λιγότερης, λόγω της cameo συμμετοχής του προέδρου της κριτικής επιτροπής, Μισέλ Δημόπουλου, στο cast της ταινίας). Η απουσία κινήτρου για τις ελληνικές ταινίες να ανέβουν στη Θεσσαλονίκη, ελλείψει Κρατικών Βραβείων, στιγματίστηκε στον εύστοχο, αλλά νανουριστικά περίτεχνο λόγο του Ανδρέα Τύρρου κατά την απονομή των βραβείων της ΠΕΚΚ, η οποία αρνήθηκε να επικυρώσει το λειψό ελληνικό πρόγραμμα με βραβείο και αρκέστηκε στο να ξεχωρίσει το Periferic του Bogdan George Apetri με το διεθνές της βραβείο. Ταινία που, μαζί με το Morgen του Marian Crisan, έστησε το ρουμάνικο θρίαμβο της χθεσινής βραδιάς, με τους δυο τίτλους να συγκεντρώνουν έξι απ’ τα δεκαεπτά βραβεία και κορυφαία το βραβείο σκηνοθεσίας του Morgen και τον Χρυσό Αλέξανδρο του Periferic.