Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2010: Το πρόγραμμα

Επιστροφή στο σινεμά και το μέλλον του, κι απομάκρυνση απ’ τις υπερβολές που βύθισαν τη διοργάνωση στα χρέη, είναι το στοίχημα που φιλοδοξεί να κερδίσει ο νέος διευθυντής του Φεστιβάλ, Δημήτρης Εϊπίδης, όπως το ανέφερε στη σημερινή συνέντευξη Τύπου για το πρόγραμμα του 51ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, που σηκώνει αυλαίες την ερχόμενη Παρασκευή με τις 127 Hours του Danny Boyle, για να τις ρίξει στις 12 του μήνα, με το Black Swan του Darren Aronofsky. Στο ενδιάμεσο, με ένα πρόγραμμα που εστιάζει στον ανεξάρτητο κινηματογράφο και τους νέους δημιουργούς, ο Εϊπίδης, βετεράνος κυνηγός ταλέντων στο ντόπιο και στο διεθνές στερέωμα, θα προσπαθήσει να επαναφέρει στο Φεστιβάλ, την ταυτότητα μιας διοργάνωσης που παίρνει ρίσκα και τολμά προκλήσεις, αλλά είχε εκφυλιστεί, από την στροφή της τελευταίας πενταετίας (της διοίκησης Μουζάκη), σε αμερικανικά πρότυπα, τα οποία ο νέος επικεφαλής θεωρεί σπατάλη χρόνου και χρήματος.

Το χρήμα δεν είναι μικρό ζήτημα στην τέχνη του φεστιβαλίζειν, πολλώ δε μάλλον όταν εκτός από τα προβλήματα ταυτότητας όπως τα εντοπίζει ο Εϊπίδης, η προηγούμενη διοίκηση κληροδότησε την νέα και με ένα ευμεγέθες χρέος, έτσι για να δώσει νοστιμιά στα οικονομικά προβλήματα που θα είχε να αντιμετωπίσει έτσι κι αλλιώς ο οργανισμός, λόγω των γενικότερων πολιτικοκοινωνικών συνθηκών. Και παρ’ ότι ο νέος διευθυντής, όταν αναλάμβανε, πίστευε ότι το Υπουργείο Πολιτισμού που τον διόριζε, θα φρόντιζε να εξαλείψει τις υποχρεώσεις των προκατόχων του, η ομάδα του βρέθηκε εν τέλει αντιμέτωπη με ένα έλλειμμα της τάξης των € 6,2 εκατομμυρίων. Χρήματα χρωστούμενα και σε βασικούς συνεργάτες του φεστιβάλ, όπως τα ξενοδοχεία (€ 1 εκατομμύριο), η εταιρεία υποτιτλισμού (που πέρσι απειλούσε με αποχή), κι ακόμα και τα χρήματα που συνοδεύουν τα ίδια τα βραβεία (και τα οποία δεν είχαν καταβληθεί εδώ και χρόνια, όπως επισήμανε ο Εϊπίδης).

Το μείον των ταμείων κι οι τσιγκουνιές των Υπουργείων, έφτασαν τον Εϊπίδη να έχει στη διάθεσή του έναν προϋπολογισμό κατά 50% μειωμένο, σε σχέση με την προηγούμενη διοίκηση, κι η ομάδα του βρήκε παντού λίπος για να κόψει, ξεκινώντας απ’ το εύρος και το μέγεθος των καλεσμένων και περνώντας στον όγκο των ταινιών, αλλά συνεχίζοντας και στο πλήθος των εργαζομένων, για να καταλήξει με ένα σαφώς μικρότερο και λιγότερο λαμπερό φεστιβάλ, που έχει όμως και σαφή κατεύθυνση και φυσιογνωμία πλέον. Η πρώτη γραμμή των καλεσμένων του, ας πούμε, αποτελείται από δημιουργούς αναγνωρισμένους για την καλλιτεχνική αξία της δουλειάς τους, αλλά δύσκολα αναγνωρίσιμους από το εξωφεστιβαλικό κοινό: ο Apichatpong Weerasethakul ηγείται της λίστας των ονομάτων, με το αφιέρωμα στη φιλμογραφία του, που περιλαμβάνει και την πρώτη πανελλήνια του βραβευμένου φέτος με το Χρυσό Φοίνικα, Loong Boonmee raleuk chat / Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives (2010). Ακολουθούν η Susanne Bier που ραφινάρισε την δική της εκδοχή του Δανέζικου Δόγματος, ο ιρακινός Mohamed Al Daradji που κρίθηκε Σκηνοθέτης της Χρονιάς για τη Μέση Ανατολή στα σχετικά βραβεία του Variety, ο Borivoj Dovnikovic που έχει αφήσει το στίγμα του στην παγκόσμια παραγωγή κινουμένων σχεδίων με την Σχολή του Ζάγκρεμπ, αλλά και ο αιρετικός Romain Gavras, της γνωστής οικογενείας, που θα παρουσιάσει την πρώτη μεγάλου μήκους δουλειά του.

Κομμένες απ’ το πρόγραμμα, είναι κι οι πρεμιέρες βαρβάτων mainstream επιλογών, όπως πέρσι το Capitalism: A Love Story του Michael Moore και το... Duress με τον Σάκη Ρουβά, ας πούμε. Αντ’ αυτών, ο Εϊπίδης εισήγαγε το παλιό του τμήμα με αλλαγμένη επικεφαλίδα, συγκεντρώνοντας στην ενότητα Νέοι Ορίζοντες, τις δικές του, προσωπικές επιλογές απ’ ό,τι πιο φρέσκο μπόρεσε να εντοπίσει στην παγκόσμια κινηματογραφία, και να το κρατήσει απ’ τις Ημέρες Ανεξαρτησίας, του συνεχιστή του στην αλλαγή φρουράς της Μουζάκη, Λευτέρη Αδαμίδη. Έχοντας λοιπόν στην ουσία δυο προγράμματα με ίδιο προσανατολισμό, το Φεστιβάλ αντλεί το ενδιαφέρον του από τίτλους όπως τα ανοιγμένα στο Βερολίνο Ka ya Provyol Etim Letom / How I Ended this Summer (Αργυρή Άρκτος και βραβεία ερμηνειών) και Shahada (βραβείο ένωσης arthouse κινηματογράφων), τα ντεμπουταρισμένα στις Κάνες The Tree (ταινία λήξης) και Los Labios (βραβείo ερμηνείας Un Certain Regard), το βενετσιάνικο Meek’s Cutoff και το βραβευμένο στο Sundance, Winter’s Bone (Μέγα Βραβείο Επιτροπής). Οι ειδικές προβολές του διεθνούς προγράμματος, περιλαμβάνουν ταινίες όπως το 3 του Tom Tykwer, το Route Irish του Ken Loach και το Submarino του Thomas Vinterberg, ενώ και οι Ματιές στα Βαλκάνια συνεχίζουν να αναζητούν τον παλμό της χερσονήσου μας, με την Aurora του Cristi Puiu και το Eu Cand Vreau sa Fluier Fluier / If I Want to Whistle, I Whistle του Floran Serban, να ξεχωρίζουν στο γενικότερα ρουμανοκρατούμενο πρόγραμμα της ενότητας.

Στο ελληνικό κομμάτι, η προ διετίας δέσμευση του προέδρου του ΕΚΚ, Γιώργου Παπαλιού, για ανυπαρξία περιθωριοποίησης των ψηφιακών ταινιών στο ειδικό πλαίσιο του Digital Wave, έγινε πραγματικότητα, αν και μάλλον όχι με τον τρόπο που ήλπιζε ο οραματιστής της: η κατάργηση του τμήματος και το μπέρδεμα των 15 ψηφιακών τίτλων με τους μόλις 6 παραδοσιακούς, μοιάζει περισσότερο με υποβάθμιση των δεύτερων, παρά με αναβάθμιση των πρώτων, απουσία μάλιστα τόσο του συναγωνισμού για οποιοδήποτε βραβείο πέραν εκείνου του κοινού, όσο και ηχηρών πρόσφατων ελληνικών προϊόντων, που παίζονται, βέβαια, ακόμα στις αίθουσες. Πάντως, εκτός από το Πέταγμα του Κύκνου, του Νίκου Τζίμα, τον Κανένα του Χρήστου Νικολέρη, και το Show Bitch του Nίκου Ζερβού, που κράτησαν τα αποκαλυπτήριά τους για το Φεστιβάλ (άντε και τα 45 Τετραγωνικά του Στράτου Τζίτζη, που έχουν προβληθεί μόνο στις Νύχτες Πρεμιέρας), η διοργάνωση έχει ελληνικό ενδιαφέρον και σε δύο ακόμη δυνατούς τίτλους: το Attenberg της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη και στην Άπνοια του Άρη Μπαφαλούκα, που μαζί με άλλες 14 πρώτες ή δεύτερες ταινίες δημιουργών του παγκόσμιου κινηματογράφου, θα μετρήσουν την καλλιτεχνικότητά τους στο Διεθνές Διαγωνιστικό, κυνηγώντας τον Χρυσό και τον Αργυρό Αλέξανδρο, αλλά και τον νοεισαχθέντα Χάλκινο, που θα αναγνωρίζει καινοτομία και πρωτοτυπία, σε ένα φεστιβάλ που ελπίζει να συνδεθεί με ακριβώς αυτά. Έστω κι αν το προσπαθήσει, με λιγότερα βεγκαλικά.